شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران در اطلاعیهای مهم، تغییرات جدیدی را در نظام توزیع سوخت اعمال کرد که بر اساس آن، قابلیت ذخیرهسازی سهمیه ۱۰۰ لیتری با نرخ دوم (۳۰۰۰ تومان) لغو شده است. همچنین، طرح «تخصیص سهمیه به نفر» به جای خودرو برای مالکان چند خودرویی اجرایی میشود؛ به طوری که تنها ۱ خودرو از هر فرد مشمول دریافت یارانه سوخت خواهد بود و سایر خودروها باید از بنزین با نرخ آزاد استفاده کنند.
قانون جدید اعتبار سهمیهها: سوختسوزی سهمیه نرخ دوم
طبق مقررات تازه ابلاغشده در طرح سهنرخی شدن بنزین، تفاوت ماهوی میان سهمیه اول و دوم ایجاد شده است. سهمیه پایه ۶۰ لیتری با نرخ یارانهای (نرخ اول)، همچون روال سابق دارای اعتبار زمانی نامحدود بوده و در صورت عدم مصرف، در کارت سوخت مالک خودرو ذخیره و به ماههای آتی منتقل میشود. اما این قاعده برای سهمیه تکمیلی صدق نمیکند؛ سهمیه ۱۰۰ لیتری با نرخ ۳۰۰۰ تومان، تنها برای مصرف در همان ماه اعتبار دارد و در صورت عدم استفاده تا پایان ماه، باطل شده و به دوره بعد منتقل نخواهد شد.
محدودیت سختگیرانه برای دارندگان چند خودرو
یکی از مهمترین بخشهای این اطلاعیه، تغییر رویکرد در تخصیص سوخت به افرادی است که مالکیت بیش از ۱ خودرو را در اختیار دارند. بر این اساس، سهمیه بنزین یارانهای یا نیمهآزاد (نرخ ویژه) صرفاً به یک پلاک فعال فعال تعلق میگیرد. بنابراین، اگر فردی دارای ۲ یا چند خودرو باشد، تنها برای یکی از آنها سهمیه دریافت میکند و سایر خودروهای تحت مالکیت او از دریافت هرگونه سهمیه حمایتی محروم خواهند شد.
مهلت یکماه و مکانیزم انتخاب خودکار سیستم
شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی برای اجرای عدالت و جلوگیری از اختلال، یک بازه زمانی ۱ ماهه را برای مالکان چند خودرویی در نظر گرفته است. این افراد موظفند در مهلت مقرر با مراجعه به سامانه رسمی، خودروی اصلی خود را که تمایل دارند سهمیه سوخت به آن تعلق گیرد، مشخص نمایند.
در صورتی که مالک در این بازه زمانی اقدامی نکند، سامانه هوشمند سوخت به صورت خودکار وارد عمل میشود. الگوریتم سیستم بدین صورت است که سوابق ۳ ماه گذشته را بررسی کرده و کارت سوخت خودرویی را که بیشترین میزان مصرف (تراکنش) را داشته، به عنوان کارت اصلی فعال نگه میدارد و کارت سوخت سایر خودروهای آن فرد را باطل میکند.
حذف کامل یارانه برای خودروهای لوکس و دولتی
در بخش پایانی این دستورالعمل، دایره شمول دریافتکنندگان بنزین یارانهای محدودتر شده است. طبق اعلام رسمی، ۴ گروه از خودروها به طور کامل از دریافت بنزین سهمیهای (چه ۶۰ لیتر و چه ۱۰۰ لیتر) حذف شدهاند و باید بنزین مورد نیاز خود را تماماً با نرخ آزاد تهیه کنند:
۱. خودروهای صفر کیلومتر و تازه پلاکشده.
۲. کلیه خودروهای دولتی و پلاک اجرایی.
۳. خودروهای وارداتی (خارجی).
۴. خودروهایی با شرایط خاص که در گروهبندیهای معمول قرار نمیگیرند.
***
این سیاست دو هدف عمده را دنبال میکند: نخست، مدیریت مصرف سوخت در کشور با حذف قابلیت ذخیره سهمیه ۳۰۰۰ تومانی که مانع از انباشت اعتبار سوخت در کارتها میشود. دوم، حرکت به سمت عدالت توزیعی با حذف یارانه مالکان چند خودرو و خودروهای وارداتی. با این اقدام، بار مالی ناشی از یارانه پنهان انرژی برای دولت کاهش یافته و از توزیع ناعادلانه سوخت ارزان بین دهکهای پردرآمد (که معمولاً دارای چندین خودرو یا خودروهای لوکس هستند) جلوگیری میشود. همچنین، مکانیزم انتخاب خودکار بر اساس “بیشترین مصرف”، ریسک خطای انسانی یا فراموشی مالکان را پوشش میدهد.
