مدیرکل دفتر برنامه، بودجه و تنظیم مقررات سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر (ساتبا)، از تحولی بزرگ در مدل اقتصادی نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس خبر داد. سید مهدی حسینی اعلام کرد که با رفع موانع فنی و اقتصادی از طریق معرفی «نهادهای تجمیع‌کننده» و بکارگیری «اینورترهای هیبریدی»، نیروگاه‌های خورشیدی خانگی و شهری رسماً به چرخه بورس سبز وارد شده‌اند. این تغییر ساختاری موجب شد تا رشد نصب این سامانه‌ها به میزان 50 درصد افزایش یابد و مدل درآمدی جذابی برای شهروندان ایجاد شود.
حل چالش اقتصادی نیروگاه‌های کوچک با دو محرک کلیدی
دغدغه اصلی و همیشگی در توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در بخش خانگی و شهری، ایجاد توجیه اقتصادی در کنار هدف تأمین انرژی بوده است. مدیرکل برنامه و بودجه ساتبا تصریح کرد که این چالش اکنون با فعال‌سازی دو محرک اساسی برطرف شده است.
اولین محرک، ایجاد «نهاد تجمیع‌کننده برق سبز» است که امکان فروش برق تولیدی مقیاس کوچک را در بورس فراهم می‌کند. دومین عامل، استفاده از فناوری «اینورتر هیبریدی» است که مدیریت جریان انرژی را بهینه می‌سازد. ترکیب این دو عامل باعث شده تا توسعه نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس شتابی مضاعف پیدا کند و به رشد قابل‌توجه 50 درصدی دست یابد.
گردش مالی 8500 میلیاردی و جذابیت برای سرمایه‌گذاران خرد
سید مهدی حسینی با اشاره به حجم نقدینگی موجود در بازار انرژی‌های پاک، آماری قابل تأمل ارائه داد. وی گفت که گردش مالی در تابلوی برق سبز بورس انرژی اکنون به رقمی در حدود 8500 میلیارد تومان رسیده است.
این حجم از گردش مالی نشان‌دهنده بلوغ بازار است و ورود نیروگاه‌های خانگی به این عرصه را، به‌ویژه در شهرستان‌ها و مناطق دارای پتانسیل تابش، بسیار جذاب و سودآور کرده است. اکنون شهروندان می‌توانند سهمی از این بازار بزرگ مالی را به خود اختصاص دهند.
تضمین تقاضا با الزام صنایع به تأمین 20 درصد برق سبز
یکی از عواملی که ریسک سرمایه‌گذاری مردم در این حوزه را به صفر می‌رساند، وجود تقاضای تضمین‌شده و پایدار است. مدیرکل ساتبا توضیح داد که با توجه به قانون الزام صنایع انرژی‌بر به تأمین حداقل 1 درصد و افزایش پلکانی آن تا 5 درصد (و در نهایت چشم‌انداز 20 درصد در سبد کلی)، تقاضای بسیار قدرتمندی برای خرید برق سبز شکل گرفته است.
این الزام قانونی باعث می‌شود که صنایع بزرگ برای پرهیز از قطع برق و جریمه، خریدار دائمی برق تولیدی توسط عرضه‌کنندگان کوچک و بزرگ خورشیدی در بورس باشند.
تبدیل خانه‌ها و آپارتمان‌ها به واحدهای درآمدزا
حسینی در ادامه به قابلیت اجرایی این طرح برای عموم مردم اشاره کرد. وی خاطرنشان ساخت که افراد می‌توانند با نصب پنل‌های خورشیدی بر روی پشت‌بام خانه‌های ویلایی یا حتی در فضای مشاع آپارتمان‌های نوساز، به یک مولد اقتصادی تبدیل شوند.
شهروندان علاوه بر تأمین بخشی از نیاز خود، برق مازاد تولیدی را به شبکه سراسری تزریق کرده و از این طریق درآمدزایی مستمر داشته باشند. این مدل، ساختمان‌های مسکونی را از یک مصرف‌کننده صرف، به یک بنگاه کوچک تولید انرژی تبدیل می‌کند.
مدل «استخر بزرگ»؛ راهکار کاهش خاموشی‌ها
مدیرکل دفتر تنظیم مقررات ساتبا در توصیفی نمادین، مجموع توسعه تولیدات پراکنده تجدیدپذیر را به تأمین آب یک استخر بزرگ تشبیه کرد. همان‌طور که جریان‌های کوچک آب می‌توانند یک استخر عظیم را پر کنند، نیروگاه‌های کوچک خانگی نیز در مقیاس کلان تأثیر شگرفی دارند.
وقتی هزاران واحد مسکونی برق تولیدی خود را در شبکه جاری کنند، در مجموع کسری برق شبکه جبران می‌شود. این رویکرد، پایدارترین روش برای کاهش ناترازی انرژی و به حداقل رساندن خاموشی‌ها در فصول پیک مصرف خواهد بود.
***
ورود نیروگاه‌های خانگی به بورس سبز از طریق نهادهای تجمیع‌کننده، پارادایم سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی را تغییر داده است. پیش از این، شهروندان وابسته به بودجه‌های دولتی برای خرید تضمینی بودند، اما اکنون با اتصال به بازار آزاد 8500 میلیارد تومانی و وجود مشتریان صنعتی مکلف به خرید، نقدشوندگی و سودآوری سرمایه مردم تضمین شده است. رشد 50 درصدی نصب پنل‌ها نشان‌دهنده پذیرش این مدل اقتصادی توسط جامعه است که در بلندمدت به پایداری شبکه برق کمک شایانی خواهد کرد.
