گزارشهای رسمی سازمان بورس و اوراق بهادار از ثبت رکوردی جدید در ارزش دارایی سرمایهگذاران خارجی حکایت دارد. در پایان آبانماه ۱۴۰۴، ارزش سبد سهام این گروه از فعالان بازار با رشدی ۱۱۰ درصدی نسبت به سال گذشته، از مرز ۲۰ هزار میلیارد تومان عبور کرد. اگرچه بخشی از این جهش ناشی از تغییر طبقهبندی حقوقی یک شرکت بزرگ سیمانی است، اما حجم معاملات و گردش پول کدهای خارجی همچنان قابلتوجه است. با این حال، برآیند معاملات این گروه در آبانماه منجر به خروج پول شده است.
ثبت رکورد ۲۰ هزار میلیارد تومانی در داراییهای خارجی
بر اساس تازهترین دادههای منتشر شده توسط مدیریت نظارت بر بورسهای سازمان بورس و اوراق بهادار، ارزش کل دارایی تحت مدیریت سرمایهگذاران خارجی در بازار سهام ایران به سطح جدیدی دست یافته است. این شاخص در پایان آبانماه سال جاری به رقم دقیق ۲۰ هزار و ۳۳۰ میلیارد تومان رسید. مقایسه این عدد با آمار دوره مشابه در سال گذشته (آبان ۱۴۰۳) که ارزش داراییها در سطح ۹٫۵ هزار میلیارد تومان قرار داشت، بیانگر یک جهش خیرهکننده ۱۱۰ درصدی در ارزش ریالی پورتفوی خارجیها طی یک سال اخیر است.
تأثیر تغییر ساختار حقوقی «اسپندار» بر آمارها
تحلیل دقیقتر این رشد ۱۱۰ درصدی نشان میدهد که تمام این افزایش ناشی از ورود پول نقد جدید نبوده است. عامل کلیدی در این جهش آماری، تغییر وضعیت حقوقی شرکت «صنایع عمران اسپندار» است. این مجموعه که پیشتر با نام «شرکت سرمایهگذاری سیمان اسپندار» شناخته میشد، در بهمنماه سال گذشته با تغییر اعضای هیئتمدیره، در دستهبندی اشخاص خارجی قرار گرفت. از آنجا که این شرکت سهامدار عمده نماد «ساربیل» (سیمان اردبیل) است و ارزش دارایی آن در این نماد به تنهایی بیش از ۹٫۵ هزار میلیارد تومان برآورد میشود، اضافه شدن این رقم به آمار سرمایهگذاری خارجی، دلیل اصلی جهش نسبت به سال قبل بوده است.
افت ارزش دارایی نسبت به ماه مهر و فشار فروش
با وجود رشد سالانه، بررسی روند ماهانه نشاندهنده کاهش جزئی ارزش داراییها نسبت به ماه قبل است. در مهرماه ۱۴۰۴، ارزش دارایی سرمایهگذاران خارجی فراتر از ۲۱ هزار میلیارد تومان بود که بخشی از آن ناشی از رشد عمومی بازار در آن مقطع بود. اما در آبانماه، به دلیل غلبه فشار فروش بر خرید، خالص ارزش داراییها کاهش یافت. دادهها نشان میدهد که کاهش ارزش پورتفوی خارجیها در آبان، مستقیماً متأثر از «مازاد فروش» آنها نسبت به خریدهای جدید بوده است که منجر به خروج نقدینگی از سوی این کدها شد.
جزئیات معاملات و خروج ۶۵۳ میلیارد تومان پول
در جریان معاملات آبانماه، سرمایهگذاران خارجی فعالیت نسبتاً بالایی داشتند اما کفه ترازو به سمت عرضه سنگینی میکرد. طبق گزارش نهاد ناظر، مجموع ارزش خرید انجام شده توسط کدهای خارجی در این ماه معادل یک هزار و ۹۲۵ میلیارد تومان ثبت شده است. در مقابل، حجم فروشها بیشتر بود و این امر منجر به ثبت خالص فروش (مازاد فروش نسبت به خرید) به میزان ۶۵۳ میلیارد تومان شد. این آمار نشان میدهد که خارجیها در ماه میانی پاییز، بیشتر در نقش فروشنده ظاهر شدهاند.
مبدا جغرافیایی سرمایهگذاران فعال
گزارش سازمان بورس همچنین به خاستگاه جغرافیایی جریان پول خارجی اشاره کرده است. بر این اساس، بیشترین حجم خرید و فعالیت معاملاتی متعلق به سرمایهگذارانی بوده است که از طریق مبادی «جزایر ویرجین»، «قبرس» و «سوییس» در بازار سرمایه ایران فعالیت میکنند. این ترکیب نشاندهنده تمرکز کانالهای مالی خارجی بورس ایران در حوزههای قضایی خاصی است که معمولاً برای تسهیل امور مالی بینالمللی مورد استفاده قرار میگیرند.
***
عبور ارزش داراییهای خارجی از مرز ۲۰ همت، سیگنالی مثبت از عمقبخشی به بازار است، هرچند نیمی از این رقم وابسته به تغییر ماهیت یک شرکت بزرگ (اسپندار) است. با این حال، حجم خرید حدود ۲ هزار میلیارد تومانی در یک ماه نشان میدهد که با وجود تحریمها و ریسکها، کانالهای سرمایهگذاری خارجی همچنان فعال هستند. نکته قابلتأمل، رفتار محتاطانه این گروه در آبانماه و شناسایی سود (خروج ۶۵۳ میلیارد تومان) است که میتواند ناشی از نوسانات مقطعی بازار یا استراتژی مدیریت ریسک در پایان سال میلادی باشد.
