اقتصاد توکن؛ گذار از تکنولوژی به تحول بنیادین حکمرانی

محمد نظیفی، مدیرعامل بورس انرژی ایران، در جریان همایش سالانه بازار سرمایه، توکنایزیشن را فراتر از یک نوآوری صرفاً فنی توصیف کرد. وی با تشریح تغییر ماهیت پول، بلاکچین را ابزاری راهبردی برای عبور از تمرکزگرایی در نظام‌های حکمرانی اقتصادی دانست. نظیفی با استناد به آمارهای جهانی، به ضریب نفوذ ۹۲ درصدی «موبایل مانی» در کنیا به عنوان نمونه‌ای موفق از تاثیر پول‌های نوین بر شتاب توسعه اقتصادی اشاره کرد.

بازتعریف مفهوم پول در عصر دیجیتال

محمد نظیفی، مدیرعامل بورس انرژی ایران، در پنل تخصصی «نوفناوری‌ها، رمزدارایی‌ها و تحول دیجیتال در بازار سرمایه» دیدگاه‌های نوینی را پیرامون اقتصاد توکن مطرح کرد. محور اصلی سخنان وی بر این نکته استوار بود که پدیده توکنایزیشن (Tokenization) را نباید صرفاً در چارچوب کدهای برنامه‌نویسی یا ابزارهای فنی محدود کرد. زمانی که در محافل اقتصادی از توکن صحبت می‌شود، در واقع بحث بر سر دگرگونی‌های بنیادین در ذات و کارکرد پول است. تاریخچه پول نشان می‌دهد که این ابزار مبادله از زمان پیدایش تاکنون مراحل تکاملی متعددی را طی کرده و اکنون در آستانه یک جهش تاریخی جدید قرار دارد. تاثیرات این تغییر ماهیت بر ساختارهای اجتماعی و اقتصادی، بسیار عمیق‌تر از آن است که بتوان آن را به یک تغییر تکنولوژیک ساده تقلیل داد.

بلاکچین؛ پادزهری برای تمرکزگرایی حکمرانی

بخش مهمی از تحلیل‌های مدیرعامل بورس انرژی به فلسفه وجودی فناوری بلاکچین اختصاص داشت. وی تصریح کرد که سخن گفتن از بلاکچین، در حقیقت ورود به بحث تغییرات اساسی در نظام‌های حکمرانی است. این فناوری با هدف اصلی مقابله با تمرکزگرایی شدید در ساختارهای سیاسی و اقتصادی جهان ظهور کرده است؛ تمرکزگرایی که همواره چالش‌های بسیاری را برای جوامع ایجاد کرده است. در منطق اقتصادی مطرح شده، هر نوع پول جدیدی که وارد چرخه مبادلات می‌شود، نه تنها مولفه‌های ذاتی خود را به همراه می‌آورد، بلکه شاخص‌های بلوغ آن پول نیز بر روند توسعه تاثیرگذار است. بنابراین، پذیرش اقتصاد توکن به معنای پذیرش مدلی شفاف‌تر و غیرمتمرکزتر از تعاملات مالی است که می‌تواند ناکارآمدی‌های سیستم‌های سنتی را برطرف سازد.

الگوی موفق کنیا در پذیرش پول‌های نوین

نظیفی برای تبیین اثرگذاری پول‌های نسل جدید بر سرعت توسعه، به تجربه عینی و موفق کشور کنیا استناد کرد. آمارهای ارائه شده نشان می‌دهد که کنیا توانسته است با بهره‌گیری از ابزار نوآورانه «موبایل مانی»، رکوردهای جهانی را در زمینه سرعت رشد و جهش اقتصادی جابه‌جا کند. طبق داده‌های موجود، هم‌اکنون بیش از ۹۲ درصد از کل تراکنش‌های مالی در این کشور بر بستر موبایل مانی انجام می‌شود. این ضریب نفوذ حیرت‌انگیز اثبات می‌کند که چگونه یک تغییر در فرمت و ماهیت پول، می‌تواند زیرساخت‌های اقتصادی یک کشور را متحول کرده و شتاب توسعه را به طرز چشمگیری افزایش دهد. این مثال عملی نشان می‌دهد که بازارهای سرمایه برای بقا و رشد، ناگزیر به همسویی با این جریان تحول‌خواه هستند.

***

سخنان مدیرعامل بورس انرژی ایران سیگنالی مهم برای فعالان بازار سرمایه محسوب می‌شود که نشان‌دهنده گذار نگاه مدیریتی از رویکرد تهدید‌محور به رویکرد فرصت‌محور در قبال دارایی‌های دیجیتال است. تاکید بر نقش «حکمرانی‌زدایی» بلاکچین و مثال موفقیت اقتصادی کنیا، بیانگر این واقعیت است که اقتصاد ایران نیز برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های مبادلاتی، نیازمند پذیرش ابزارهای نوین مالی است. این رویکرد می‌تواند در آینده نزدیک زمینه‌ساز تعریف ابزارهای مبتنی بر توکن در بورس انرژی و تسهیل تامین مالی پروژه‌های انرژی از طریق مکانیزم‌های غیرمتمرکز شود.