دبیرکل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار از آغاز دوران نوین تحول دیجیتال در این صنعت با رونمایی از سامانه جامع امور اعضا خبر داد. این زیرساخت هوشمند ضمن یکپارچه‌سازی اطلاعات جامعه آماری ۵۰ هزار نفری فعالان بازار، مقدمات حذف محدودیت‌های اعتباری ماده ۱۶ را تا پایان سال جاری فراهم می‌کند. همچنین با راه‌اندازی قریب‌الوقوع سامانه اعتبارسنجی مشتریان در دی‌ماه، ریسک ناشی از نکول مشتریان بدحساب در صنعت کارگزاری به‌طور چشمگیری کاهش خواهد یافت.
تحول بنیادین در مدیریت داده‌های صنعت کارگزاری
دبیرکل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار در مراسم هفته بازار سرمایه، از آغاز فاز عملیاتی تحول دیجیتال در این کانون خبر داد. حسن رضایی‌پور با تشریح استراتژی جدید هیئت‌مدیره، هدف اصلی این پروژه را ایجاد یک پایگاه داده متمرکز برای گردآوری و ساماندهی اطلاعات پراکنده صنعت کارگزاری اعلام کرد. این سامانه فراتر از یک ابزار مدیریتی ساده برای اعضا عمل کرده و با پوشش جامعه آماری ۵۰ هزار نفری شامل وابستگان اعضا و دارندگان مدارک حرفه‌ای، ظرفیت توسعه تا ۸۰ هزار کاربر را داراست. این اقدام زیرساختی، علاوه بر پوشش ریسک‌های عملیاتی، مسیر را برای درآمدزایی پایدار و افزایش سطح رفاه اعضای کانون هموار می‌سازد و چشم‌انداز اتصال سایر نهادهای مالی به این شبکه یکپارچه را ترسیم می‌کند.
رفع محدودیت‌های اعتباری؛ دستاورد کلیدی اتصال API
یکی از مهم‌ترین چالش‌های صنعت کارگزاری، محدودیت‌های ناشی از ماده ۱۶ دستورالعمل اعتباری بود که اکنون با استقرار سامانه جامع، راه‌حل فنی آن فراهم شده است. رضایی‌پور تأکید کرد که سازمان بورس شرط رفع این محدودیت‌ها را عملیاتی شدن این سامانه تعیین کرده بود. هم‌اکنون این پلتفرم در مرحله حیاتی استقرار داده‌ها قرار دارد و پس از تکمیل فرایند اتصال از طریق رابط برنامه‌نویسی کاربردی (API)، جریانی از داده‌های معتبر، شفاف و پاک‌سازی شده در اختیار نهاد ناظر قرار می‌گیرد. بر اساس برنامه‌ریزی‌ها، این شفافیت اطلاعاتی منجر به برداشته شدن محدودیت‌های اعتباری تا پیش از آغاز سال جدید خواهد شد که خبری امیدبخش برای توسعه کسب‌وکارهای کارگزاری محسوب می‌شود.
سپت حفاظتی در برابر مشتریان بدحساب با سامانه اعتبارسنجی
دبیرکل کانون کارگزاران از رونمایی قریب‌الوقوع سامانه تخصصی اعتبارسنجی مشتریان در دی‌ماه خبر داد. این سامانه پاسخی مستقیم به یکی از بزرگترین ریسک‌های صنعت است: مشتریانی با سابقه نامطلوب که به‌صورت چرخشی چندین کارگزاری را دچار چالش مالی کرده‌اند. با فعال‌سازی این ابزار نظارتی، یک لایه حفاظتی قدرتمند برای شرکت‌های کارگزاری ایجاد می‌شود که مانع از تکرار رفتارهای پرخطر مشتریان و انباشت مطالبات مشکوک‌الوصول خواهد شد. این اقدام گامی موثر در جهت سالم‌سازی فضای اعتباری بازار سرمایه به شمار می‌رود.
توسعه بازوی پژوهشی و مکانیزم‌های نوین جذب سرمایه انسانی
در کنار تحولات فنی، مرکز پژوهش‌های کانون با هدف ارائه پیشنهادهای تخصصی جهت توسعه بازار راه‌اندازی شده و فرایند جذب نخبگان در کارگروه‌های تخصصی آن در حال انجام است. همچنین کانون با رویکرد کاهش هزینه‌های بازاریابی اعضا، اقدام به ایجاد پاویون‌های مشترک در نمایشگاه‌های داخلی نظیر کیش و مشهد کرده است. در بخش سرمایه انسانی نیز، ماژول ویژه‌ای در سامانه جدید تعبیه شده که فرایند استخدام در نهادهای مالی را متحول می‌کند؛ این ابزار به کارفرمایان امکان انتشار آگهی و به کارجویان فرصت ثبت و پیگیری درخواست‌های شغلی را در محیطی تخصصی می‌دهد که نتیجه آن افزایش بهره‌وری نیروی کار در صنعت خواهد بود.
پایان عصر اطلاعات جزیره‌ای و موازی‌کاری نظارتی
عباس معصومی، سرپرست اداره بازرسی کارگزاران سازمان بورس، رونمایی از سامانه «جام» را نقطه پایان سال‌ها موازی‌کاری و پراکندگی اطلاعاتی دانست. تا پیش از سال ۱۳۹۸ بانک‌های اطلاعاتی متعدد باعث بروز خطاهای سیستمی می‌شدند، اما اکنون با تجمیع داده‌های کارکنان و اشخاص وابسته در یک پلتفرم واحد، بستر لازم برای نظارت هوشمند فراهم شده است. طبق مصوبات جدید اداره ریسک بازار، ثبت اطلاعات در این سامانه پیش‌شرط بهره‌مندی کارکنان و اشخاص وابسته از تسهیلات اعتباری کارگزاری‌ها خواهد بود که این امر انضباط مالی را در بدنه صنعت نهادینه می‌کند.
نقشه راه نظارتی ۱۴۰۴؛ از اصلاح کارمزدها تا اجرای سجام
سرپرست اداره بازرسی کارگزاران ضمن تشریح برنامه‌های سال آینده، از تصویب اصلاحات ساختاری در کارمزدهای معاملاتی با هدف تقویت مدل‌های کسب‌وکار کارگزاری‌ها خبر داد. همچنین تدوین استانداردهای حسابداری اختصاصی برای شرکت‌های کارگزاری و صدور مجوز برای شرکت‌های نرم‌افزاری مرتبط در دستور کار قرار دارد. وی بر اجرای بی‌قیدوشرط مصوبه سال ۱۳۹۷ مبنی بر سجامی شدن تمام مشتریان تأکید کرد و ارائه خدمات به افراد فاقد سجام را ممنوع دانست. علاوه بر این، اصلاح سیکل تسویه معاملات، بازنگری در مقررات کفایت سرمایه و صدور مجوز دفاتر کارگزاری بر اساس فناوری‌های نو، بخشی از بسته اصلاحی سازمان بورس برای ارتقای تاب‌آوری بازار است.
***
رونمایی از سامانه جامع امور اعضا و سامانه اعتبارسنجی، نشان‌دهنده گذر صنعت کارگزاری ایران از مدیریت سنتی به حکمرانی داده‌محور است. تجمیع اطلاعات و شفافیت ناشی از آن، ریسک نکول اعتباری (Credit Risk) را که یکی از هزینه‌های پنهان و سنگین صورت‌های مالی کارگزاری‌ها بود، به شدت کاهش می‌دهد. اتصال رفع محدودیت‌های ماده ۱۶ به این سامانه، یک مکانیزم تشویقی هوشمندانه است که نقدینگی قفل‌شده در کارگزاری‌ها را آزاد کرده و ضریب نفوذ اعتباری در بازار را افزایش می‌دهد. در نهایت، این یکپارچگی زیرساختی، اعتماد نهاد ناظر را جلب کرده و هزینه‌های نظارت و تطبیق (Compliance Costs) را در بلندمدت کاهش خواهد داد.
