منطقه آزاد ماکو با موقعیت استراتژیک خود در تلاقی کریدورهای جهانی، به عنوان برگ برنده ایران در رقابت ترانزیتی معرفی شده است. مدیرعامل این سازمان با اشاره به رفع چالش‌هایی مانند ابلاغ طرح جامع پس از 2 سال، از پروژه‌های پیشرانی خبر داد. این پروژه‌ها شامل مرکز لجستیک 1820 هکتاری، شهرک انرژی 1500 مگاواتی و بزرگترین باغ مدرن گردو و پسته غرب آسیا است. این طرح‌ها ماکو را به هاب اقتصادی و ترانزیتی منطقه تبدیل خواهند کرد.
ماکو؛ نقطه تلاقی کریدورهای کلیدی جهان
منطقه آزاد ماکو به دلیل جایگاه ویژه خود در نقشه ترانزیت بین‌المللی، یک دارایی راهبردی برای ایران است. این منطقه در نقطه تلاقی 3 مسیر مهم شمال به جنوب، شرق به غرب و جنوب‌شرق به شمال‌غرب قرار دارد. با این حال، به گفته مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو، این موقعیت استراتژیک در سال‌های گذشته کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
رفع موانع توسعه؛ از حریم امنیتی تا طرح جامع
حسین گروسی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو، 3 چالش عمده این منطقه را تشریح و از پیشرفت در حل آنها خبر داد. حریم امنیتی نامناسب 31 کیلومتری از صفر مرزی در حال اصلاح است. مهم‌تر از آن، طرح جامع منطقه پس از 2 سال بررسی در سازمان محیط زیست، سرانجام در 13 مهرماه ابلاغ شد. این طرح به عنوان نقشه راه توسعه ماکو عمل کرده و مسیر تهیه طرح‌های تفصیلی را هموار می‌کند.
چالش مرز بازرگان و لزوم مدیریت یکپارچه مرزی
مشکلات در مرز بازرگان یکی دیگر از چالش‌های فعلی است. طرف ترکیه در حال اجرای تعمیرات گسترده و بازسازی کامل پایانه‌های مسافری و باری خود است. این موضوع به طور موقت ظرفیت پذیرش کامیون‌ها را از سوی ترکیه کاهش داده است. در حال حاضر ایران روزانه حدود 450 کامیون را پذیرش می‌کند، اما ترکیه تنها 150 تا 200 دستگاه می‌پذیرد. با پایان پروژه‌های عمرانی ترکیه، این روند معکوس خواهد شد و لزوم آمادگی برای مدیریت یکپارچه مرز احساس می‌شود.
ایران در جنگ کریدورها؛ ماکو برگ برنده مسیر جنوبی
ایران برای بازپس‌گیری جایگاه واقعی خود در جنگ کریدورها باید از ظرفیت‌هایش استفاده کند. از میان 3 مسیر اصلی شرق به غرب، شاخه جنوبی که از ماکو عبور می‌کند بهترین گزینه است. شاخه شمالی به دلیل جنگ اوکراین کارایی ندارد و شاخه میانی (زنگزور) ترکیبی و پرهزینه است. اما شاخه جنوبی، مسیری تمام‌ریلی و بدون توقف است که از بندر سرخ آغاز شده و از بازرگان و چشمه‌ثریا عبور می‌کند. چین نیز با گنجاندن این مسیر در برنامه همکاری 25 ساله، بر اهمیت آن صحه گذاشته است.
پروژه پیشران؛ قطب لجستیک 100 میلیارد دلاری ماکو
پروژه «مرکز لجستیک و دهکده لجستیکی ماکو» به عنوان یکی از 3 طرح پیشران منطقه تعریف شده است. این طرح در زمینی به وسعت 1820 هکتار اجرا خواهد شد. عبور تنها 10 درصد از حجم مبادلات 1000 میلیارد دلاری چین و اروپا از این مسیر، ارزش اقتصادی حدود 100 میلیارد دلار ایجاد می‌کند. این اتفاق سالانه 7 تا 8 میلیارد دلار درآمد مستقیم برای کشور به همراه دارد. مطالعات این طرح نهایی شده و جذب پیمانکار در دستور کار قرار دارد.
شهرک انرژی ماکو؛ قطب جدید انرژی‌های تجدیدپذیر
بر اساس طرح جامع، پروژه «شهرک انرژی ماکو» با ظرفیت تولید 1500 مگاوات انرژی خورشیدی پیش‌بینی شده است. در حال حاضر، فرودگاه ماکو به طور کامل با انرژی خورشیدی کار می‌کند و شهرک صنعتی نیز به این سامانه مجهز خواهد شد. با توجه به ظرفیت فعلی 110 مگاواتی برق منطقه و وجود 170 متقاضی جدید، بخشی از تولید این شهرک وارد شبکه سراسری خواهد شد.
امنیت غذایی؛ بزرگترین باغ مدرن گردو و پسته غرب آسیا
در حوزه امنیت غذایی نیز یک مگاپروژه در ماکو در حال اجرا است. در زمینی به وسعت 290 هکتار، بزرگترین باغ مدرن گردو و پسته در غرب آسیا و دومین باغ بزرگ جهان ایجاد شده است. این طرح که زنجیره کامل تولید تا صادرات را پوشش می‌دهد، الگویی نوین برای توسعه محصولات کشاورزی کم‌آب‌بر در کشور محسوب می‌شود.
احیای ظرفیت‌ها؛ بازگشایی بازارچه مرزی ساری‌سو
مدیرعامل منطقه آزاد ماکو بر ضرورت اجرای دقیق قوانین مناطق آزاد تاکید کرد. به عنوان نمونه، بازارچه مرزی ساری‌سو که 8 سال تعطیل بود، پس از رفع اختلاف مدیریتی میان استانداری و منطقه آزاد، بازسازی شده است. این بازارچه اکنون با عنوان «مبادلات مرزی ایران و ترکیه» آماده افتتاح است. همزمان با نوسازی مجموعه در ایران، طرف ترکیه نیز 145 غرفه احداث کرده است.
***
منطقه آزاد ماکو با تکیه بر موقعیت ژئواکونومیک بی‌نظیر و رفع موانع کلیدی توسعه، در آستانه یک جهش راهبردی قرار گرفته است. ابلاغ طرح جامع و تعریف مگاپروژه‌هایی چون مرکز لجستیک، شهرک انرژی و قطب کشاورزی، این منطقه را از یک گذرگاه صرف به یک هاب اقتصادی چندوجهی تبدیل می‌کند. این تحولات نه تنها می‌تواند درآمدهای ارزی قابل توجهی از محل ترانزیت ایجاد کند، بلکه امنیت ملی و غذایی کشور را نیز تقویت خواهد کرد. موفقیت این برنامه‌ها، ماکو را به عنوان یک الگوی موفق توسعه منطقه‌ای و برگ برنده ایران در رقابت‌های ژئوپلیتیک کریدورها تثبیت می‌کند.
