*پتروشیمی؛ دومین صنعت تاثیرگذار در اقتصاد ملی جهان
سید جعفر هاشمی، مدیرعامل هلدینگ نفت و گاز پارسیان، بر جایگاه بی‌بدیل صنعت پتروشیمی در اقتصاد ایران تاکید کرد. بر اساس آمار بانک مرکزی، این صنعت به تنهایی حدود 5 درصد از کل تولید ناخالص داخلی 294 میلیارد دلاری کشور را تشکیل می‌دهد که ارزشی معادل 1,040 هزار میلیارد تومان دارد. این سهم 5 درصدی، ایران را پس از چین با سهم 6 درصدی، در رتبه دوم جهان از نظر اهمیت صنعت پتروشیمی در اقتصاد ملی قرار می‌دهد. این جایگاه بالاتر از کشورهایی مانند برزیل با 4.4 درصد و آلمان با 3.4 درصد است و اهمیت راهبردی این صنعت را نشان می‌دهد.
*ارزش افزوده 2.5 برابری پتروشیمی نسبت به فولاد
تحلیل آمار مصرف انرژی و صادرات، بهره‌وری بالای صنعت پتروشیمی را به وضوح نشان می‌دهد. در سال 1403، در حالی که صادرات فولاد 7.6 میلیون تن و سیمان 3.3 میلیون تن بود، محصولات پتروشیمی به تنهایی 29.6 میلیون تن صادرات را به ثبت رساندند. نکته کلیدی اینجاست که صنعت فولاد روزانه حدود 40 میلیون متر مکعب گاز مصرف می‌کند، در حالی که این رقم برای پتروشیمی تنها حدود 9 میلیون متر مکعب است. با این وجود، ارزش افزوده و تاثیر اقتصادی صنعت پتروشیمی حداقل 2.5 برابر بیشتر از فولاد است.
*ناترازی گاز؛ چالش اصلی رشد تولید
ایران با مصرف سالانه 277 میلیارد متر مکعب گاز در سال 2023، چهارمین مصرف‌کننده بزرگ گاز در جهان است. با این حال، ناترازی بین تولید و مصرف، به‌ویژه در فصول سرد، به یک چالش جدی برای صنایع بدل شده است. این کمبودها باعث می‌شود شرکت‌های پتروشیمی در زمستان ناچار به کاهش ظرفیت تولید خود شوند. به عنوان نمونه، ظرفیت تولید از 68 میلیون متر مکعب به 35 میلیون متر مکعب کاهش می‌یابد. این مسئله علاوه بر زیان مستقیم به شرکت‌ها، کشور را از درآمدهای ارزی قابل توجهی محروم می‌سازد.
*لزوم اولویت‌دهی به صنایع با بهره‌وری بالا
مدیرعامل هلدینگ نفت و گاز پارسیان تاکید کرد که برای مدیریت بهینه منابع محدود گاز، تخصیص خوراک باید به سمت صنایع بهره‌ورتر هدایت شود. اگرچه صنایعی مانند سیمان برای کشور ضروری هستند، اما این بخش‌ها می‌توانند محصولات خود را برای صادرات در فصول مناسب انبار کنند. در مقابل، صنعت پتروشیمی به دلیل ارزآوری بالا و نقش حیاتی در اقتصاد، نیازمند تامین خوراک پایدار و بدون وقفه است و باید در اولویت تخصیص قرار گیرد.
*ضرورت اقدام عملی و کاهش بروکراسی
به گفته هاشمی، برای مقابله با چالش ناترازی گاز، باید از مرحله «گفتاردرمانی» عبور کرده و به سمت اقدامات عملی حرکت کرد. کاهش بروکراسی‌های موجود در مسیر سرمایه‌گذاری‌های بالادستی و تسریع در اجرای پروژه‌های توسعه‌ای، امری حیاتی است. وی افزود که هلدینگ‌ها اقداماتی را آغاز کرده‌اند اما تحقق کامل اهداف نیازمند حمایت جدی وزارت نفت و شرکت ملی نفت است، چرا که آثار مثبت این پروژه‌ها به کل اقتصاد کشور تسری می‌یابد.
***
تحلیل‌های ارائه شده توسط مدیرعامل هلدینگ نفت و گاز پارسیان، یک واقعیت کلیدی در اقتصاد انرژی ایران را آشکار می‌سازد: بهره‌وری و ارزش‌آفرینی صنعت پتروشیمی به مراتب بالاتر از سایر صنایع انرژی‌بر است. با توجه به سهم 5 درصدی این صنعت در GDP و جایگاه دوم جهانی آن از این منظر، تخصیص بهینه منابع گاز به پتروشیمی‌ها دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای رشد اقتصادی است. اولویت‌دهی به این بخش در شرایط ناترازی گاز، به معنای انتخاب هوشمندانه برای حداکثرسازی ارزآوری و ارزش افزوده از هر متر مکعب گاز مصرفی است. بنابراین، سیاست‌گذاری انرژی کشور باید با درک این مزیت نسبی، موانع سرمایه‌گذاری را برطرف کرده و امنیت خوراک این صنعت پیشران را تضمین نماید.
