حامل‌های انرژی

بورس انرژی ایران در هفته منتهی به 16 مهرماه، شاهد ثبت ارزش معاملات 106 هزار و 410 میلیارد ریالی بود. در این هفته، رینگ بین‌الملل با معاملاتی به ارزش بیش…

وزارت نفت با ابلاغ شیوه‌نامه‌ای جدید، عرضه انحصاری بنزین سوپر وارداتی را از طریق بستر بورس انرژی ایران تعریف کرده است. بر اساس این طرح، شرکت‌های حقوقی واجد شرایط با حداقل 3 سال سابقه مرتبط، می‌توانند مجوز واردات دریافت کنند. هدف اصلی این اقدام، حذف رانت و دسترسی‌های ویژه، ایجاد شفافیت و فراهم کردن امکان مشارکت برای تمام فعالان اقتصادی کشور است. قیمت‌گذاری این فرآورده به صورت رقابتی و بر اساس مکانیسم عرضه و تقاضا در بورس تعیین خواهد شد و دولت در این فرآیند دخالتی نخواهد داشت.

تأیید نهایی کمیته فقهی برای ابزاری استراتژیک

کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار پس از بررسی‌های کارشناسی، موافقت خود را با تعمیم دارایی پایه در گواهی ظرفیت به انواع حامل‌های انرژی و آب اعلام کرد. این تصمیم در نشست روز چهارشنبه 22 مرداد که در محل بورس انرژی ایران برگزار شد، اتخاذ گردید. در این جلسه چهره‌های برجسته‌ای همچون غلامرضا مصباحی مقدم، ابوالقاسم علی‌دوست، مجید رضایی و شاپور محمدی حضور داشتند. این کمیته با رعایت ملاحظات مصوبه سال 1393، معامله این اوراق را بلامانع دانست.

گواهی ظرفیت چیست و چگونه عمل می‌کند؟

بر اساس تعریف مصوب، گواهی ظرفیت یک ورقه بهادار قابل معامله است. این اوراق بر پایه ایجاد ظرفیت‌های جدید و قابل اتکا در زنجیره انرژی و آب صادر می‌شوند. این زنجیره شامل تولید، تأمین، انتقال، ذخیره‌سازی و توزیع حامل‌های انرژی و آب است. همچنین این گواهی‌ها می‌توانند مبتنی بر کاهش ظرفیت قراردادی مشترکین فعلی صادر شوند و به دارنده خود حق استفاده از ظرفیت معینی را اعطا می‌کنند.

هدف‌گذاری برای حل معضل ناترازی انرژی

اقتصاد ایران با چالش جدی ناترازی در حوزه انرژی مواجه است که نیاز به توسعه زیرساخت‌ها را دوچندان می‌کند. عملیاتی‌سازی ابزارهایی مانند گواهی ظرفیت، در راستای اهداف ماده 38 قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت کشور است. این ابزار اهداف مهمی مانند تأمین مالی برای صنایع انرژی و تضمین بازگشت سرمایه فعالان این حوزه را دنبال می‌کند.

مشوقی اقتصادی برای مقابله با هدررفت منابع

بخش قابل توجهی از منابع انرژی کشور روزانه هدر می‌رود و این اتلاف، معضل ناترازی را عمیق‌تر کرده است. در این شرایط، گواهی‌های ظرفیت به عنوان یک مشوق اقتصادی عمل می‌کنند. این اوراق به تولیدکنندگان انرژی انگیزه مالی لازم را می‌دهند تا به طور جدی برای مقابله با تلفات انرژی اقدام کنند و بهره‌وری را افزایش دهند.

چشم‌انداز سودآوری برای اقتصاد ملی

محمد نظیفی، مدیرعامل بورس انرژی ایران، بر اهمیت بالای این ابزار مالی تأکید کرد. او بیان داشت که بازار گواهی ظرفیت، سودآوری بسیاری برای اقتصاد کشور به همراه خواهد داشت. به گفته نظیفی، مزیت اصلی ایران در حوزه هیدروکربوری است و باید از تمام ظرفیت‌های بازار سرمایه برای توسعه این مزیت اقتصادی راهبردی استفاده کرد.

جمع‌بندی و تحلیل اقتصادی
تصویب گواهی ظرفیت حامل‌های انرژی و آب توسط کمیته فقهی، یک نقطه عطف در پیوند بازار سرمایه با بخش واقعی اقتصاد محسوب می‌شود. این اقدام نه تنها یک ابزار مالی جدید برای سرمایه‌گذاران معرفی می‌کند، بلکه یک راهکار عملیاتی برای مواجهه با بحران ناترازی انرژی ارائه می‌دهد. این اوراق با ایجاد انگیزه اقتصادی برای بهینه‌سازی و توسعه زیرساخت‌ها، می‌توانند سرمایه‌های خصوصی را به سمت پروژه‌های استراتژیک انرژی هدایت کنند. موفقیت این ابزار، گامی مهم در جهت تأمین مالی پایدار و کاهش وابستگی به منابع دولتی در بخش انرژی خواهد بود و می‌تواند به افزایش بهره‌وری کلی اقتصاد ملی کمک شایانی نماید.

تاکنون بیش از 1.5 میلیارد ورقه گواهی صرفه‌جویی انرژی گاز در 16 مرحله تخصیص یافته است. از این میزان، بالغ بر 1 میلیارد ورقه در بورس انرژی ایران مورد معامله قرار گرفته است. ارزش کل این معاملات تا پایان تیرماه 1404 به بیش از 67 هزار میلیارد ریال رسیده است. این ابزار به عنوان روشی برای مدیریت مصرف حامل‌های انرژی در غیاب مکانیسم قیمت عمل می‌کند.

بورس انرژی ایران در هفته منتهی به 8 مرداد، معاملاتی به ارزش 111 هزار و 673 میلیارد ریال را به ثبت رساند. رینگ بین‌الملل با سهم 70 درصدی از کل ارزش معاملات، نقشی کلیدی در این عملکرد ایفا کرد و میزبان فروش 119 هزار تن حامل انرژی به ارزش 77 هزار و 613 میلیارد ریال بود. در این میان، شرکت ملی گاز ایران با فروش 72 هزار تن گاز مایع به عنوان فروشنده برتر رینگ صادراتی شناخته شد. همچنین، بازار برق با دادوستد بیش از 1.6 میلیارد کیلووات ساعت برق، ارزشی معادل 11 هزار و 361 میلیارد ریال خلق کرد.

بورس انرژی ایران در هفتمین روز مرداد ماه، روز معاملاتی پررونقی را با ثبت مجموع ارزش 11 هزار و 812 میلیارد ریال به پایان رساند. رینگ داخلی با سهم 56 درصدی از کل ارزش معاملات، نقشی کلیدی در این عملکرد ایفا کرد. شرکت ملی نفت ایران با فروش موفق میعانات گازی به ارزش 4 هزار و 80 میلیارد ریال، به عنوان فروشنده برتر رینگ داخلی شناخته شد. در بازار برق نیز بیش از 1.1 میلیارد کیلووات ساعت برق به ارزش 2 هزار و 876 میلیارد ریال دادوستد شد.

بورس انرژی ایران در هفته منتهی به اول مرداد، با ثبت مجموع ارزش معاملات 67 هزار و 658 میلیارد ریال، عملکردی قدرتمند را به نمایش گذاشت. رینگ بین‌الملل با سهم 60 درصدی، محور اصلی این موفقیت بود و میزبان فروش 113 هزار و 183 تن حامل انرژی به ارزش 40 هزار و 765 میلیارد ریال شد. شرکت‌های نفت ستاره خلیج فارس و پالایش نفت لاوان با صادرات نفتای کامل، فروشندگان برتر این هفته بودند. همچنین بازار برق با دادوستد 1.8 میلیارد کیلووات ساعت برق، نقش مهمی در این رکورد ایفا کرد.

در آخرین روز تیر ماه، بورس انرژی ایران با ثبت مجموع معاملات ۱۲,۶۲۰ میلیارد ریالی، روز قدرتمندی را پشت سر گذاشت. رینگ بین‌الملل با اختصاص ۹۱ درصد از کل ارزش معاملات، نقشی کلیدی در این دستاورد ایفا کرد. شرکت پالایش نفت آبادان با فروش یک سبد پایه به ارزش بیش از ۸,۷۵۳ میلیارد ریال، به عنوان فروشنده برتر صادراتی روز شناخته شد. در رینگ داخلی نیز، شرکت پتروشیمی امیرکبیر با عرضه ۵۰۰ تن برش سبک، فروشنده برتر از نظر حجمی بود. این عملکرد با دادوستد ۲۷۲ میلیون کیلووات ساعت برق و معاملات ابزارهای مالی تکمیل شد.

بورس انرژی ایران در آخرین شنبه تیرماه، روز 28 تیر، یک روز معاملاتی پررونق را با ثبت مجموع ارزش 9 هزار و 394 میلیارد ریال به پایان رساند. بازار برق با اختصاص 58 درصد از کل ارزش معاملات، نقش پیشرو را در این روز ایفا کرد. در بازار فیزیکی، شرکت پالایش نفت آبادان در رینگ بین‌الملل و شرکت فولاد خوزستان در رینگ داخلی، فروشندگان برتر بودند. معاملات ابزارهای مالی نیز با دادوستد صندوق سینرژی، گواهی ظرفیت و گواهی صرفه‌جویی برق به ارزش کلی بیش از 48 میلیارد ریال جریان داشت.