مدیرعامل فرابورس ایران در همایش سالانه بازار سرمایه، از برنامه‌ریزی نهایی برای ایجاد تابلوی اختصاصی دارایی‌های دیجیتال خبر داد. محمدعلی شیرازی با اشاره به جایگاه پنجم ایران در رتبه‌بندی جهانی نگهداری بیت‌کوین نسبت به جمعیت، بر ضرورت هدایت این نقدینگی به مسیرهای قانونی تأکید کرد. وی همچنین استفاده از هوش مصنوعی برای نظارت هوشمند بر ناشران و رتبه‌بندی آن‌ها را از اولویت‌های اصلی فناوری در بازار سرمایه برشمرد.
معماری نوین بورس‌ها بر پایه فناوری
مدیرعامل فرابورس ایران در پنل تخصصی «نوفناوری‌ها، رمز دارایی‌ها و تحول دیجیتال» نقشه راه جدیدی را برای بازار سرمایه ترسیم کرد. محمدعلی شیرازی معتقد است بورس‌های پیشرو در سطح جهان، شش محور حیاتی را دنبال می‌کنند که تحقق تمامی آن‌ها تنها از گذرگاه فناوری می‌گذرد. این محورهای شش‌گانه شامل صیانت دقیق از دارایی‌ها، ارتقای شفافیت اطلاعاتی، فراهم‌کردن امکان معامله در هر زمان، دسترسی به معاملات از هر مکان، افزایش سرعت تسویه و تضمین عدالت در معاملات است. پیاده‌سازی زیرساخت‌های دیجیتال، بستر لازم برای دستیابی به بازاری کاراتر، سریع‌تر و منصفانه‌تر را فراهم می‌کند.
جایگاه پنجم ایران در نگهداری بیت‌کوین و ضرورت ابزارسازی
آمارهای ارائه شده توسط مدیرعامل فرابورس نشان می‌دهد که ایران از نظر میزان نگهداری بیت‌کوین نسبت به جمعیت، در رتبه پنجم جهان قرار دارد. این حجم عظیم از دارایی‌های دیجیتال در دست مردم، لزوم ایجاد ابزارهای رسمی و قانونی را برجسته می‌کند. بورس‌ها در این مسیر با دو رویکرد مواجه هستند: نخست، توکن‌سازی دارایی‌های مالی متعارف و دوم، بهادارسازی دارایی‌های دیجیتال مانند راه‌اندازی صندوق‌های مبتنی بر بیت‌کوین. صندوق‌های رمزارزی با دارایی پایه بیت‌کوین و اتریوم که در جهان رشد چشمگیری داشته‌اند، می‌توانند ریسک‌هایی مانند مدیریت کیف پول و امنیت نگهداری را برای سرمایه‌گذاران ایرانی حذف کنند.
انقلاب هوش مصنوعی در نظارت و پذیرش
تحول دیجیتال در فرابورس تنها به رمزارزها محدود نمی‌شود و هوش مصنوعی نقش محوری در این اکوسیستم ایفا می‌کند. کاربردهای این فناوری در سه حوزه کلیدی شامل فرآیند پذیرش شرکت‌ها، نظارت بر کلیت بازار و نظارت بر عملکرد ناشران تعریف شده است. الگوریتم‌های پیشرفته هوش مصنوعی قادرند در مرحله پذیرش، صورت‌های مالی و امیدنامه‌ها را با دقتی فراتر از انسان تحلیل کنند. در بخش نظارت نیز، این فناوری برای تطبیق معاملات، شناسایی الگوهای مشکوک معاملاتی و کشف سیگنال‌های پول‌شویی به کار گرفته می‌شود تا سلامت بازار تضمین شود.
سه رویکرد جهانی به تحولات مالی دیجیتال
بازارهای مالی در مواجهه با موج جدید فناوری، سه استراتژی متفاوت اتخاذ کرده‌اند. رویکرد نخست «مالی سنتی» است که همچنان از فناوری‌های رایج تحت نظارت کامل نهادهای قانونی استفاده می‌کند. رویکرد دوم «مالی متمرکز» نام دارد که در آن از فناوری‌های نوین مانند دفاتر کل توزیع‌شده (DLT) استفاده می‌شود، اما همچنان تحت نظارت رسمی قرار دارد. رویکرد سوم «مالی غیرمتمرکز» یا همان DeFi است که کاملاً بر بستر بلاک‌چین و خارج از نظارت نهادهای مرکزی فعالیت می‌کند. فرابورس ایران با درک این دسته‌بندی، مسیر هوشمندانه‌ای را برای تلفیق نظارت و فناوری انتخاب کرده است.
مزایای توکن‌سازی و تجربه موفق جهانی
فرآیند توکن‌سازی دارایی‌ها مزایای بی‌شماری همچون معاملات بدون وقفه (۲۴ ساعته)، افزایش نقدشوندگی، تسویه آنی معاملات و شفافیت حداکثری را به همراه دارد. اگرچه حجم توکن‌سازی در دارایی‌های مالی و سهام هنوز در مراحل اولیه است، اما در بخش اوراق بدهی پیشرفت‌های قابل‌توجهی حاصل شده است. بورس سوئیس به عنوان پیشگام این حوزه، دیجیتالی‌کردن اوراق را با موفقیت اجرا کرده است. همچنین آمارهای جهانی نشان می‌دهد که توکن‌سازی در گواهی‌های مشارکت تأمین مالی جمعی رشدی سریع‌تر از سایر ابزارها تجربه کرده است.
رونمایی از تابلوی اختصاصی دارایی‌های دیجیتال
مهم‌ترین خبر این نشست، اعلام رسمی برنامه فرابورس برای راه‌اندازی «تابلو دارایی‌های دیجیتال» بود. این تابلو با هدف ساماندهی بازار و پاسخ به نیاز سرمایه‌گذاران طراحی شده و شامل دو بخش مجزا خواهد بود: بخش اول بهادارسازی دارایی‌های دیجیتال و بخش دوم توکن‌سازی دارایی‌های مالی. معاونت تحول دیجیتال فرابورس که از دو سال و نیم پیش فعالیت خود را آغاز کرده، علاوه بر این پروژه، طرح‌های نظارت هوشمند و رتبه‌بندی ناشران با هوش مصنوعی را نیز در دست اجرا دارد.
***
رویکرد جدید فرابورس ایران نشان‌دهنده گذر از مرحله انکار دارایی‌های دیجیتال به مرحله پذیرش و قانون‌گذاری هوشمندانه است. راه‌اندازی تابلوی دارایی‌های دیجیتال می‌تواند نقدینگی سرگردان در بازارهای غیررسمی رمزارز را به سمت بازار سرمایه شفاف و تحت نظارت هدایت کند. این اقدام علاوه بر کاهش ریسک سرمایه‌گذاری برای شهروندان، عمق بازار سرمایه را افزایش داده و ابزارهای نوین مالی را در اختیار اقتصاد کشور قرار می‌دهد. موفقیت این طرح در گرو ایجاد زیرساخت‌های فنی قدرتمند و تدوین مقررات انعطاف‌پذیر خواهد بود.
