مدیران ارشد وزارت میراث فرهنگی و سازمان زمینشناسی کشور در نشست تخصصی میز ملی ژئوتوریسم، بر تبدیل لرستان به قطب گردشگری زمینشناختی تأکید کردند. در این رویداد دوروزه که ششم و هفتم آذرماه 1404 در پلدختر برگزار شد، راهکارهای ثبت جهانی ژئوسایتهای منحصربهفردی همچون «دره شیرز» و «زمینلغزش سیمره» بررسی شد. تمرکز بر توانمندسازی جوامع محلی و آموزش تخصصی، به عنوان پیششرط توسعه اقتصاد پایدار در مناطق زاگرسنشین تعیین گردید.
تثبیت جایگاه پلدختر در نقشه گردشگری زمینشناختی
سالن جلسات فرمانداری شهرستان پلدختر در روزهای ششم و هفتم آذرماه 1404 میزبان رویدادی استراتژیک برای صنعت گردشگری کشور بود. نشست تخصصی میز ملی ژئوتوریسم ایران با حضور مدیران کلیدی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و متخصصان سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور برگزار شد. هدف اصلی این گردهمایی، سیاستگذاری کلان برای تنوعبخشی به سبد گردشگری کشور و خروج از الگوهای سنتی سفر بود. انتخاب پلدختر به عنوان میزبان، سیگنالی واضح از عزم دولت برای توزیع عادلانه ثروت از طریق گردشگری تخصصی در مناطق غربی کشور محسوب میشود. در این نشست، نمایندگان گردشگری از سراسر استانهای ایران حضور یافتند تا تجربیات خود را برای ایجاد یک شبکه ملی منسجم به اشتراک بگذارند.
لرستان؛ گنجینه پنهان ژئوسایتهای بینالمللی
کارشناسان حاضر در نشست، ساختار زمینشناسی ایران و به ویژه استان لرستان را یک موزه طبیعی کمنظیر در سطح جهان توصیف کردند. لرستان با دارا بودن پدیدههای شگفتانگیزی مانند «ابر زمینلغزش سیمره» که شهرتی جهانی دارد، تالابهای 11 گانه پلدختر، دره رؤیایی شیرز، رشتهکوه اشترانکوه و روستای گردشگری بیشه، پتانسیل بالایی برای جذب توریستهای خارجی دارد. تشکیل میز ملی ژئوتوریسم به عنوان یک ساختار اجرایی، گامی نخست برای شناسایی دقیق، مستندسازی علمی و آمادهسازی پرونده این آثار جهت ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو است. این اقدام میتواند لرستان را از یک معبر گردشگری به یک مقصد نهایی برای طبیعتگردان و پژوهشگران علوم زمین تبدیل کند.
نقشه راه ثبت جهانی و استانداردسازی مقاصد
یکی از محورهای حیاتی مذاکرات در این نشست، تدوین استراتژی مشخص برای اتصال ژئوپارکهای ایران به شبکه جهانی ژئوپارکهای یونسکو بود. ثبت جهانی این مناطق، علاوه بر ارتقای پرستیژ بینالمللی ایران، الزامات حفاظتی سختگیرانهای را ایجاد میکند که ضامن بقای این میراث طبیعی خواهد بود. کارشناسان بر این باورند که ژئوتوریسم نباید صرفاً به بازدید محدود شود، بلکه باید روایتی علمی و جذاب از تاریخ کره زمین را به مخاطب ارائه دهد. بر همین اساس، مقرر شد تا فرآیندهای استانداردسازی زیرساختهای گردشگری در مجاورت ژئوسایتها با سرعت بیشتری پیگیری شود تا خدمات ارائهشده با استانداردهای مورد نظر نهادهای بینالمللی همخوانی داشته باشد.
توانمندسازی جوامع محلی؛ کلید توسعه پایدار
توسعه فیزیکی بدون پیوست اجتماعی، پاشنه آشیل پروژههای گردشگری است و این موضوع در نشست پلدختر مورد واکاوی دقیق قرار گرفت. حاضران بر لزوم آموزش و تربیت راهنمایان محلی متخصص (Geoguides) تأکید کردند تا جامعه بومی به طور مستقیم از منافع اقتصادی ورود گردشگر بهرهمند شود. مشارکت دادن مردم محلی در حفاظت از سایتهای زمینشناسی، موثرترین راهکار برای جلوگیری از تخریب محیط زیست است. وقتی جامعه محلی دریابد که صخرهها و تالابهای منطقه منبع درآمد پایدار آنها هستند، خودبهخود به حافظان اصلی این میراث تبدیل میشوند. این رویکرد، اقتصاد معیشتی منطقه را از وابستگی صرف به کشاورزی و دامداری خارج کرده و به سمت اقتصاد خدماتمحور سوق میدهد.
همافزایی دستگاههای اجرایی و علمی کشور
سطح بالای مدیران حاضر در این نشست، نشاندهنده اهمیت استراتژیک موضوع ژئوتوریسم در برنامهریزیهای کلان کشور است. مصطفی فاطمی مدیرکل گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی و احداله فاضلی اولادی مدیرکل زمینشناسی و اکتشافات معدنی لرستان، هدایت مباحث تخصصی را بر عهده داشتند. همچنین حضور چهرههایی نظیر عطا حسنپور مدیرکل میراث فرهنگی لرستان، امرایی معاون فرماندار پلدختر و آزاده عابدینزاده مدیر روستای جهانی سهیلی قشم، بیانگر تلاش برای انتقال تجربیات موفق بین مناطق مختلف کشور است. همکاری نزدیک دانشگاه (با حضور دکتر مقصودی از دانشگاه تهران) و بخش اجرایی، مدل مطلوبی از مدیریت دانشبنیان در صنعت گردشگری را به نمایش گذاشت.
***
برگزاری این نشست در پلدختر، نشانگر تغییر پارادایم در اقتصاد گردشگری ایران از «گردشگری انبوه و متمرکز» به «گردشگری تخصصی و توزیعشده» است. ژئوتوریسم به عنوان یک محصول «نیشمارکت» (Niche Market)، گردشگرانی با درآمد بالا و مسئولیتپذیری بیشتر را جذب میکند که ارزآوری مؤثرتری نسبت به گردشگران عمومی دارند. سرمایهگذاری بر روی ثبت جهانی ژئوپارکها، ارزانترین و پایدارترین روش برای برندینگ بینالمللی مناطق محروم است. اگر لرستان موفق به ایجاد زیرساختهای استاندارد شود، میتواند سهم قابل توجهی از بازار رو به رشد اکوتوریسم جهانی را به خود اختصاص دهد و الگوی اقتصاد بدون نفت را در مقیاس استانی پیادهسازی کند.