وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای اجرای قانون برنامه هفتم پیشرفت، فراخوان شناسایی شرکت‌های توانمند برای داخلی‌سازی اقلام راهبردی را آغاز کرده است. طبق این طرح که با هدف‌گذاری ساخت داخل سالانه ۱۰ درصد از نیازهای فناورانه کشور اجرا می‌شود، ۶۹ قلم کالای حیاتی در حوزه‌هایی نظیر هوش مصنوعی، الکترونیک و تجهیزات پزشکی احصا شده‌اند. شرکت‌های دانش‌بنیان و صنعتی می‌توانند برای مشارکت در این طرح ملی که با حمایت صندوق‌های نوآوری همراه است، اقدام به ثبت اطلاعات خود کنند.
اجرای قانون برنامه هفتم برای داخلی‌سازی
معاونت برنامه‌ریزی و توسعه محیط کسب‌وکار وزارت صمت، گام عملیاتی مهمی را برای تحقق اهداف فناورانه کشور برداشته است. سعید شجاعی، معاون این بخش، بر عزم راسخ وزارتخانه برای اجرای دقیق بند «ث» ماده ۹۹ قانون برنامه هفتم پیشرفت تأکید کرد. بر اساس تکالیف قانونی مندرج در این بند، وزارت صمت مأموریت دارد تا با همکاری نهادهای کلیدی همچون معاونت علمی ریاست جمهوری، بسترهای لازم را فراهم آورد. هدف نهایی این قانون، داخلی‌سازی حداقل ۱۰ درصد از اقلام راهبردی و فناورانه مورد نیاز صنایع کشور در هر سال است که این مهم باید با تکیه بر توان فنی شرکت‌های داخلی محقق شود.
شناسایی ۶۹ قلم حیاتی در صنایع پیشرفته
در مرحله نخست اجرای این طرح کلان و پس از نهایی شدن آیین‌نامه اجرایی توسط هیات وزیران، فرآیند شناسایی نیازها تکمیل شده است. دفتر فناوری و صنایع دانش‌بنیان وزارت صمت با انجام مطالعات تخصصی، فهرست دقیقی از نیازهای کشور را استخراج کرده است. این فهرست شامل ۶۹ قلم کالای راهبردی و فناورانه است که در دسته‌های اصلی فناوری طبقه‌بندی می‌شوند. این حوزه‌ها شامل صنایع برق و الکترونیک، هوش مصنوعی و تحول دیجیتال، مواد پیشرفته، تولید دارو و واکسن، ساخت تجهیزات پزشکی، صنایع شیمیایی و پلیمری و همچنین ماشین‌آلات پیشرفته صنعتی است.
آغاز فرایند ثبت‌نام متقاضیان و مهلت زمانی
فرایند رسمی شناسایی پیمانکاران و تولیدکنندگان توانمند برای این ۶۹ قلم کالا رسماً کلید خورده است. طبق اعلام معاونت برنامه‌ریزی، این فراخوان از تاریخ ۲۰ آبان ماه آغاز شده و در جریان است. وزارت صمت از تمام بنگاه‌های اقتصادی که در زمینه‌های تحقیق و توسعه (R&D)، طراحی مهندسی و ساخت و تولید این اقلام تخصص دارند، دعوت به همکاری کرده است. متقاضیان باید برای ثبت سوابق و توانمندی‌های خود به سامانه اینترنتی اختصاصی به نشانی tech-rahbordi.ir مراجعه کنند و اطلاعات لازم را بارگذاری نمایند.
ارزیابی دقیق و حمایت‌های مالی چندجانبه
پس از پایان مهلت ثبت‌نام، فرایند غربالگری آغاز خواهد شد. اطلاعات و مستندات ارائه شده توسط شرکت‌ها ظرف مدت ۱ ماه آینده توسط کارگروه‌های تخصصی مورد بررسی و ارزیابی دقیق فنی قرار می‌گیرد. پس از انتخاب نهایی شرکت‌های واجد شرایط، برای هر یک از اقلام فناورانه یک برنامه عملیاتی مدون تهیه می‌شود. این برنامه با مشارکت وزارت امور اقتصادی و دارایی، صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق حمایت از تحقیقات صنایع پیشرفته اجرایی خواهد شد تا تأمین مالی و حمایت‌های لازم تضمین شود.
معیارهای پنج‌گانه برای انتخاب اقلام راهبردی
انتخاب این اقلام تصادفی نبوده و بر اساس شاخص‌های دقیق اقتصادی و امنیتی صورت گرفته است. سعید شجاعی تصریح کرد که هر یک از اقلام فناورانه منتخب، دارای حداقل یکی از ویژگی‌های کلیدی پنج‌گانه هستند. این ویژگی‌ها شامل «ارزآوری برای کشور»، «آینده‌سازی تکنولوژیک»، «افزایش بهره‌وری تولید»، «کاهش ارزبری و واردات» و یا «حل گلوگاه‌های بحرانی ملی» است. تمرکز بر این شاخص‌ها نشان‌دهنده رویکرد هدفمند دفتر فناوری و صنایع پیشرفته برای هموارسازی مسیر اقتصاد دانش‌بنیان مطابق با تأکیدات مقام معظم رهبری است.
***
اقدام وزارت صمت در عملیاتی‌کردن ماده ۹۹ برنامه هفتم، نشان‌دهنده گذار از سیاست‌های کلی‌گویی به سمت برنامه‌ریزی محصول‌محور و کمی در حوزه فناوری است. شناسایی دقیق ۶۹ قلم کالا و اتصال آن به مکانیزم‌های تأمین مالی از طریق صندوق‌های نوآوری و وزارت اقتصاد، ضریب موفقیت این طرح را نسبت به فراخوان‌های مشابه پیشین افزایش می‌دهد. تمرکز بر شاخص‌هایی نظیر کاهش ارزبری و حل گلوگاه‌های ملی، می‌تواند تاب‌آوری صنایع کشور را در برابر نوسانات ارزی و تحریم‌های تکنولوژیک به طرز چشمگیری ارتقا دهد.