فرابورس ایران در آبان‌ماه ۱۴۰۴ با ثبت ارزش معاملاتی بالغ بر ۴.۸ میلیون میلیارد تومان و رشد ۲۶ درصدی نسبت به سال گذشته، عملکردی درخشان از خود بر جای گذاشت. در این دوره، شاخص کل با عبور از سطح ۲۸ هزار واحد، بازدهی ۵ درصدی را ثبت کرد و معاملات خرد سهام با جهش خیره‌کننده ۷۲ درصدی مواجه شد. همچنین بازار اوراق بدهی با سهم ۴.۵ میلیون میلیارد تومانی، پیشران اصلی ارزش معاملات در دومین ماه پاییز بود.
ثبت ارزش معاملاتی ۴.۸ میلیون میلیارد تومانی
معامله‌گران در هشتمین ماه سال، جریان نقدینگی عظیمی را در رگ‌های بازار سرمایه به گردش درآوردند. آمارهای رسمی نشان می‌دهد که ارزش کل دادوستدها در بازارهای فرابورس ایران به رقم کم‌سابقه ۴.۸ میلیون میلیارد تومان رسیده است. این رقم بیانگر رشد ۲۶ درصدی ارزش معاملات نسبت به آبان‌ماه سال گذشته است. همچنین حجم مبادلات با ثبت جابه‌جایی ۳۸۲ میلیارد برگه اوراق بهادار، افزایشی ۹ درصدی را تجربه کرد که نشان‌دهنده عمق بخشیدن به بازار و حضور فعال‌تر سرمایه‌گذاران است.
سیطره اوراق بدهی بر جریان معاملات
بررسی دقیق اجزای بازار نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از نقدینگی در بازار اوراق بدهی متمرکز بوده است. سرمایه‌گذاران در این مدت بیش از ۵۲ میلیارد ورقه بدهی را دست‌به‌دست کردند که ارزش آن به ۴.۵ میلیون میلیارد تومان می‌رسد. این آمار حکایت از رشد ۳۰ درصدی در حجم و افزایش ۲۹ درصدی در ارزش معاملات این اوراق دارد. این ارقام نشان می‌دهد که بازار بدهی همچنان به عنوان لنگرگاه اصلی نقدینگی و ابزاری مطمئن برای تأمین مالی در فرابورس عمل می‌کند.
رونق معاملات سهام با وجود کاهش حجم
معاملات سهام در ماهی که گذشت، روندی متفاوت را طی کرد. معامله‌گران بیش از ۱۵۶ میلیارد برگه سهم را به ارزشی بالغ بر ۵۲ هزار میلیارد تومان دادوستد کردند. نکته قابل‌تأمل اینجاست که اگرچه حجم معاملات سهام نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵ درصد کاهش داشته، اما ارزش این معاملات با رشد ۱۳ درصدی همراه بوده است. این امر نشان‌دهنده افزایش قیمت پایانی سهام و ورود نقدینگی هوشمندتر به بازار است که علی‌رغم کاهش تعداد برگه‌های معامله شده، گردش مالی بالاتری را رقم زده است.
جهش خیره‌کننده ۷۲ درصدی در معاملات خرد
یکی از مهم‌ترین سیگنال‌های مثبت بازار در آبان ۱۴۰۴، بازگشت قدرتمند سرمایه‌گذاران خرد است. ارزش معاملات خرد بازار سهام و اختیار سهام به رقم ۳۸ هزار میلیارد تومان رسید. این عدد در مقایسه با آبان‌ماه سال گذشته، رشدی فراتر از ۷۲ درصد را نشان می‌دهد. بررسی صنایع پیشرو حاکی از آن است که گروه «استخراج کانه‌های فلزی» با در اختیار گرفتن ۱۱ درصد از ارزش معاملات خرد، جذاب‌ترین صنعت برای حقیقی‌ها بود. پس از آن، گروه‌های «محصولات شیمیایی» با ۱۰ درصد و «زراعت» با ۷ درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.
عملکرد متفاوت صندوق‌ها و اوراق مسکن
صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) در این ماه با استقبال کمتری مواجه شدند. معامله‌گران ۱۳۰ میلیارد ورقه واحد این صندوق‌ها را به ارزش ۲۱۸ هزار میلیارد تومان مبادله کردند که نشان‌دهنده افت ۱۳ درصدی در ارزش معاملات است. در مقابل، بازار اوراق گواهی حق تقدم تسهیلات مسکن روزهای داغی را سپری کرد. خریدوفروش ۱۶ میلیون ورقه تسهیلات مسکن به ارزش ۲ هزار میلیارد تومان، رشد ۲۱ درصدی ارزش معاملات این بخش را نسبت به سال گذشته رقم زد که سیگنالی از تحرک در بخش مسکن محسوب می‌شود.
صعود شاخص کل و رشد ارزش بازار
شاخص کل فرابورس ایران نیز همگام با رشد متغیرهای معاملاتی، روندی صعودی را در پیش گرفت. این نماگر در آخرین روز کاری آبان‌ماه با ایستادن در ارتفاع ۲۸۴۳۳ واحد، بازدهی مثبت ۵.۰۹ درصدی را نسبت به ماه مهر ثبت کرد. هم‌زمان، ارزش کل بازار فرابورس (Market Cap) نیز با رشدی نزدیک به ۵ درصد مواجه شد و رقم ۳.۴ میلیون میلیارد تومان را لمس کرد که نشان‌دهنده بزرگ‌تر شدن کیک اقتصادی بازار سرمایه است.
جزئیات عملکرد بازارهای اول، دوم و مشتقه
تفکیک عملکرد بازارها نشان می‌دهد که بازار دوم فرابورس با جابه‌جایی ۹۲ میلیارد سهم به ارزش ۳۰ هزار میلیارد تومان، پیشتاز معاملات سهامی بود و رشد ۵۳ درصدی ارزش معاملات را ثبت کرد. در بازار اول نیز ۱۹.۵ میلیارد برگه سهم به ارزش ۱۱۳۰۰ میلیارد تومان معامله شد. تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه نیز میزبان ۱۰ هزار میلیارد تومان دادوستد بودند. نکته حائز اهمیت، رشد قابل‌توجه بازار ابزارهای مشتقه است؛ به‌طوری‌که ارزش معاملات این بازار نسبت به آبان سال گذشته ۳۱ درصد افزایش یافت و به ۲۹۶ میلیارد تومان رسید. بازار نوآفرین نیز شاهد معامله ۶۴۵ میلیارد تومانی بود.
***
کارنامه آبان‌ماه فرابورس ایران حکایت از تغییر فاز بازار از رکود به رونق نسبی دارد. رشد ۷۲ درصدی معاملات خرد، کلیدی‌ترین نشانه برای بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران حقیقی به بازار سهام است. از سوی دیگر، حجم عظیم معاملات در بازار بدهی نشان می‌دهد که فرابورس همچنان بستر اصلی تأمین مالی کلان در اقتصاد کشور است. سبزپوشی هم‌زمان شاخص کل و متغیرهای ارزش معاملات، چشم‌انداز ماه‌های پایانی سال را برای فعالان بازار سرمایه امیدوارکننده ترسیم می‌کند.