نخستین نشست تخصصی کارگروه ملی بهداشت معادن با مشارکت راهبردی وزارت بهداشت، وزارت صمت، ایمیدرو و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران (ایمپاسکو) برگزار شد. هدف اصلی این گردهمایی، ایجاد یک ساختار منسجم برای ارزیابی ریسک‌های شغلی و مدیریت مواجهه با آلاینده‌های خطرناک محیطی در صنایع معدنی است. در این جلسه، مدل فنی ایمپاسکو برای پایش سلامت نیروی کار به عنوان الگوی پیشنهادی کشور ارائه شد و مقرر گردید دستورالعمل‌های ویژه‌ای برای مقابله با خطرات فلزات سنگین تدوین شود.
هم‌افزایی نهادهای حاکمیتی برای سلامت معدن‌کاران
اولین گام عملی برای یکپارچه‌سازی سیاست‌های بهداشتی در معادن کشور با برگزاری نشست مشترک میان متولیان اصلی این حوزه برداشته شد. این جلسه میزبان نمایندگان ارشد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مدیران HSE سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمدرو)، شرکت ایمپاسکو، وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان نظام مهندسی معدن بود. نکته قابل توجه در این رویداد، حضور روسای گروه‌های بهداشت حرفه‌ای از دانشگاه‌های علوم پزشکی استان‌های معدنی بود که نشان‌دهنده عزم جدی برای تمرکززدایی و توجه به چالش‌های منطقه‌ای است. برگزاری این نشست پس از سال‌ها، نشانگر تغییر رویکرد از ایمنی صرف به سمت بهداشت حرفه‌ای و پیشگیری از بیماری‌های شغلی در سطح کلان است.
ارائه الگوی مرجع ارزیابی ریسک توسط ایمپاسکو
یکی از محورهای اصلی این نشست، بررسی راهکارهای فنی برای شناسایی خطرات پنهان در محیط‌های معدنی بود. مدیر HSE شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در این بخش، گزارش جامعی از متدولوژی اختصاصی این شرکت برای ارزیابی ریسک بهداشتی ارائه کرد. این مدل طراحی‌شده، قابلیت شناسایی دقیق و کنترل عوامل زیان‌آور محیط کار را داراست. اعضای کارگروه با بررسی ابعاد فنی این طرح، پتانسیل آن را برای تبدیل شدن به یک الگوی ملی تأیید کردند. استفاده از چنین مدل‌هایی می‌تواند خلاء موجود در استانداردهای پایش سلامت را پر کرده و وحدت رویه‌ای را در تمام معادن کشور ایجاد کند.
رسمیت‌بخشی به ساختار پایش بهداشت معادن
در جریان این گفتگوها، چالش‌های متعدد مرتبط با سلامت شاغلان معادن مورد واکاوی دقیق قرار گرفت. اعضای حاضر بر این نکته اتفاق‌نظر داشتند که بدون یک ساختار نظارتی منسجم، ارتقای شاخص‌های سلامت امکان‌پذیر نخواهد بود. بر این اساس، تصمیم بر آن شد که “کارگروه بهداشت معادن” به صورت رسمی و دائمی تشکیل شود. وظیفه اصلی این نهاد، بررسی‌های تخصصی و در نهایت تصویب نهایی روش‌های ارزیابی ریسک بهداشتی خواهد بود. این اقدام، فرآیند نظارت بر بهداشت معادن را از حالت توصیه‌ای خارج کرده و به آن جنبه قانونی و اجرایی می‌بخشد.
تدوین پروتکل ملی برای مدیریت فلزات سنگین
یکی از مهم‌ترین خروجی‌های این نشست، تمرکز بر خطرات شیمیایی خاص در معادن بود. با پیشنهاد مستقیم ایمپاسکو، مقرر شد کارگروهی تخصصی برای تدوین دستورالعمل “مدیریت مواجهه با فلزات سنگین در معادن” تشکیل شود. این کارگروه با حضور نمایندگان دستگاه‌های ذی‌ربط، چارچوب‌های اجرایی دقیق را تدوین خواهد کرد. هدف از این اقدام، ابلاغ پروتکل‌های لازم‌الاجرا به صنایع معدنی سراسر کشور است تا اثرات مخرب تماس با فلزات سنگین بر سلامت کارگران به حداقل برسد. این تصمیم نشان‌دهنده ورود تخصصی نهادهای نظارتی به جزئیات فنی آلاینده‌های معدنی است.
***
تمرکز بر بهداشت حرفه‌ای و ارتقای استانداردهای سلامت در معادن، فراتر از یک الزام قانونی، یک سرمایه‌گذاری اقتصادی بلندمدت برای صنعت معدنکاری محسوب می‌شود. اقدام ایمپاسکو و نهادهای دولتی برای تدوین دستورالعمل‌های ملی، منجر به کاهش هزینه‌های سنگین ناشی از بیماری‌های شغلی و ازکارافتادگی نیروی انسانی متخصص خواهد شد. وجود پروتکل‌های شفاف در زمینه ریسک‌های بهداشتی و فلزات سنگین، ریسک‌های حقوقی شرکت‌های معدنی را کاهش می‌دهد و بهره‌وری نیروی کار را تضمین می‌کند. این هم‌گرایی بین‌دستگاهی، زیرساخت لازم برای توسعه پایدار معادن بر مبنای حفظ سرمایه‌های انسانی را فراهم می‌سازد.