کیارش مهرانی، معاون مالی و اقتصادی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، از کارکرد استراتژیک ابزارهای نوین مالی در بازار سرمایه خبر داد. او انتشار اوراق سلف استاندارد کوتاه‌مدت با قابلیت تحویل گواهی سپرده کالایی را راهکاری هوشمندانه برای گره‌گشایی از نقدینگی بنگاه‌ها توصیف کرد. این مکانیزم جدید بورس کالا، امکان تهاتر بدهی‌ها و شفاف‌سازی حساب‌های بین‌شرکتی را فراهم می‌سازد. کاهش هزینه‌های مالی و جلوگیری از رکود سرمایه در گردش، از مهم‌ترین دستاوردهای این طرح محسوب می‌شود.
راهکار عبور از محدودیت‌های نقدینگی در سررسید
کیارش مهرانی بر این نکته کلیدی تأکید کرد که بسیاری از تولیدکنندگان در زمان سررسید تعهدات خود با چالش کمبود نقدینگی مواجه هستند. شرکت‌های تولیدی اغلب توان بازپرداخت نقدی فوری را در لحظه سررسید ندارند. معاون مالی شرکت توسعه معادن و فلزات معتقد است که ابزار اوراق سلف استاندارد کوتاه‌مدت همراه با تحویل گواهی سپرده کالایی، دقیقاً برای حل همین معضل طراحی شده است. بنگاه‌ها می‌توانند به جای فشار برای تأمین پول نقد، از این ابزار منعطف در بورس کالا بهره ببرند.
مکانیزم تهاتر بدهی و حل گره‌های مالی بین‌شرکتی
این مدیر ارشد اقتصادی به کارکرد ویژه این ابزار در تسویه حساب‌های داخلی اشاره کرد. این سازوکار جدید به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا بدهی‌ها و مطالبات خود را با سرعت بالا و شفافیت کامل تهاتر کنند. استفاده هم‌زمان از گواهی سپرده کالایی و اوراق سلف، امکان رهگیری دقیق مبادلات را فراهم می‌کند. مهرانی تصریح کرد که این ابزار پتانسیل بالایی برای باز کردن گره‌های کور مالی و مشکلات حسابداری موجود بین شرکت‌های هم‌گروه دارد و جریان تسویه را روان می‌سازد.
جایگزینی دارایی و محصول با منابع قفل‌شده بانکی
معاون مالی و اقتصادی «ومعادن» به تشریح شرایط کمبود نقدینگی در سطح کلان اقتصاد پرداخت. به گفته او، زمانی که تولیدکننده نتواند کالای خود را به سرمایه در گردش تبدیل کند، سرعت چرخش چرخ‌دنده‌های اقتصادی کند می‌شود. این ابزار جدید بورس کالا برای شرکت‌هایی که دسترسی به منابع بانکی ندارند یا با محدودیت اعتبار مواجه‌اند، حیاتی است. آن‌ها می‌توانند از موجودی انبار فعلی یا محصولات تولیدی آینده خود برای تأمین نقدینگی استفاده کنند و با مکانیزم تهاتری، چالش‌های مالی را مرتفع سازند.
دستاوردها: شفافیت، سرعت و کنترل تورم
مهرانی ترکیب دو ابزار گواهی سپرده کالایی و اوراق سلف موازی استاندارد را عامل ایجاد تحول در سه حوزه دانست. نخست، این روش موجب تسریع چشمگیر در وصول مطالبات می‌شود. دوم، تبدیل کالا به نقدینگی را سرعت می‌بخشد. سوم و مهم‌تر از همه، این فرآیند شفافیت صورت‌های مالی را افزایش می‌دهد و هزینه‌های مبادلات را کاهش می‌دهد. نکته قابل‌تأمل این است که این روش تأمین مالی، آثار تورمی در میان‌مدت نخواهد داشت و به ثبات اقتصادی کمک می‌کند.
مدل برد-برد برای طلبکاران و بدهکاران تجاری
با اجرای دقیق این مکانیزم در بورس کالا، منافع هر دو طرف معامله تأمین می‌شود. طلبکاران می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان ممکن به مطالبات خود دست پیدا کنند. از سوی دیگر، بدهکاران نیز توانایی می‌یابند تا از طریق فروش یا تبدیل کالای خود، حساب‌های مالی را تراز و تهاتر کنند. این فرآیند دوگانه باعث می‌شود سرعت گردش مالی در زنجیره تولید افزایش یابد. هم‌زمان، هزینه‌های سربار مالی بنگاه‌ها به دلیل سرعت‌گرفتن تسویه‌ها با کاهش معناداری روبرو خواهد شد.
تحولی بزرگ برای صنایع مادر و معدنی
کیارش مهرانی در پایان تحلیل خود، دامنه اثرگذاری این ابزار را فراتر از یک صنعت خاص دانست. به اعتقاد او، پیاده‌سازی این سازوکار یک تحول ساختاری بزرگ برای شرکت‌های معدنی، مجتمع‌های پتروشیمی و سایر صنایع تولیدی کشور محسوب می‌شود. استفاده از ظرفیت‌های بورس کالا برای مهندسی مالی، مسیر را برای توسعه پایدار این صنایع هموار می‌کند.
***
تأکید مدیران ارشد هلدینگ‌های بزرگ معدنی بر ابزارهای ترکیبی بورس کالا، نشان‌دهنده تغییر پارادایم در تأمین مالی صنایع ایران است. گذار از «تأمین مالی مبتنی بر اعتبار بانکی» به «تأمین مالی مبتنی بر دارایی و کالا»، ریسک نکول را کاهش می‌دهد. ابزار معرفی‌شده با قابلیت تهاتر، عملاً سرعت گردش پول (Velocity of Money) را در داخل زنجیره‌های تأمین افزایش می‌دهد بدون آنکه نیاز به خلق پول جدید باشد. این رویکرد، هزینه‌های مالی تولید را که اکنون یکی از موانع اصلی سودآوری است، تعدیل خواهد کرد.