آخرین آمارها نشان می‌دهد 1,373,759 کارگاه تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی قرار دارند که نسبت به سال گذشته رشد داشته است. این کارگاه‌ها که بیش از 16,800,000 بیمه‌شده را در بر می‌گیرند، نه تنها به عنوان مراکز تولید و اشتغال، بلکه به عنوان پایگاهی برای بازتوانی حرفه‌ای و اجتماعی کارگران آسیب‌دیده عمل می‌کنند. این شبکه گسترده، با تأمین بیش از 80 درصد از منابع سازمان از محل حق بیمه، نقشی حیاتی در پایداری مالی این نهاد بیمه‌گر ایفا می‌کند.
شبکه‌ای رو به رشد از تولید و اشتغال در سراسر ایران
بر اساس آخرین داده‌های آماری منتشر شده از سوی سازمان تأمین اجتماعی، تعداد کارگاه‌های فعال تحت پوشش این نهاد بزرگ بیمه‌ای به 1,373,759 واحد رسیده است. این رقم نشان‌دهنده یک رشد قابل توجه نسبت به مدت مشابه سال قبل است که این تعداد 1,362,000 واحد گزارش شده بود. این کارگاه‌ها طیف وسیعی از کسب‌وکارها، از واحدهای یک نفره با حدود 450,000 کارگاه تا مجموعه‌های بزرگ با بیش از 50 نفر نیرو که تعداد آنها به 35,000 کارگاه می‌رسد را شامل می‌شوند. بیشترین تمرکز این کارگاه‌ها در استان‌های صنعتی مانند اصفهان، غرب و شرق تهران بزرگ و خراسان رضوی قرار دارد، در حالی که استان‌های ایلام، خراسان شمالی و کهگیلویه و بویراحمد کمترین تعداد را به خود اختصاص داده‌اند. این شبکه عظیم، بیش از 16,800,000 بیمه‌شده اصلی را پوشش می‌دهد که با احتساب خانواده‌هایشان، جمعیت تحت پوشش به حدود 41,000,000 نفر می‌رسد.
فراتر از محیط کار: پناهگاهی برای بازتوانی و حمایت
کارگاه‌های تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی نقشی فراتر از یک مرکز تولیدی صرف ایفا می‌کنند؛ آنها به عنوان پناهگاهی برای بازسازی زندگی و توانمندسازی نیروی انسانی عمل می‌کنند. این مراکز، به‌ویژه در حوزه بازتوانی حرفه‌ای، اجتماعی و روانی بیمه‌شدگانی که دچار حوادث ناشی از کار شده‌اند، نقشی حیاتی دارند. با ارائه خدمات یکپارچه، این کارگاه‌ها مسیر بازگشت افراد آسیب‌دیده به یک زندگی فعال و مولد را هموار می‌سازند. هدف نهایی، نه فقط درمان جسمانی، بلکه بازگرداندن اعتماد به نفس، استقلال مالی و جایگاه اجتماعی فرد است. این رویکرد حمایتی از تبدیل شدن نیروی کار به افراد ازکارافتاده دائم جلوگیری کرده و هزینه‌های سنگین را از دوش نظام تأمین اجتماعی برمی‌دارد.
نقش‌آفرینی چندوجهی تأمین اجتماعی در پشتیبانی از کارگاه‌ها
سازمان تأمین اجتماعی در قبال این کارگاه‌ها نقشی چندگانه و حیاتی بر عهده دارد. این سازمان به عنوان بیمه‌گر و تأمین‌کننده مالی، هزینه‌های خدمات درمانی و بازتوانی را مطابق تعرفه‌ها پرداخت می‌کند و بار مالی را از دوش بیمه‌شده برمی‌دارد. در نقش ناظر و استانداردساز، با اعطای مجوز و نظارت مستمر، کیفیت خدمات و ایمنی محیط کار را تضمین می‌کند. همچنین به عنوان سیاست‌گذار و برنامه‌ریز، با تحلیل آمار حوادث، شبکه کارگاه‌های حمایتی را در سطح کشور توسعه می‌دهد. این رابطه دوسویه است، زیرا بر اساس آمارها، بیش از 80 درصد از منابع مالی سازمان تأمین اجتماعی از محل وصول حق‌بیمه‌های افراد شاغل در همین کارگاه‌ها تأمین می‌شود که این موضوع به رونق تولید و تأمین منابع پایدار کمک می‌کند.
یک معادله برد-برد: مزایای کلیدی برای همه ذی‌نفعان
وجود این ساختار حمایتی مزایای متعددی برای تمامی طرف‌های درگیر به همراه دارد. برای بیمه‌شدگان، این مزایا شامل دسترسی رایگان یا کم‌هزینه به خدمات تخصصی، حفظ استقلال مالی و آموزش مهارت‌های جدید است. برای کارفرمایان، به معنای بازگشت سریع‌تر نیروی کار ماهر به محیط کار، کاهش هزینه‌های استخدام نیروی جدید و ارتقای فرهنگ ایمنی است. در نهایت، برای جامعه و نظام تأمین اجتماعی، این ساختار به حفظ سرمایه‌های انسانی، کاهش هزینه‌های بلندمدت پرداخت مستمری ازکارافتادگی و تقویت پایداری مالی صندوق برای نسل‌های آینده منجر می‌شود. این کارگاه‌ها حلقه اتصال حیاتی بین درمان و بازگشت به زندگی هستند و نمادی از یک رویکرد انسان‌محور در نظام بیمه‌ای کشور محسوب می‌شوند.
***
شبکه 1.37 میلیون کارگاهی تحت پوشش تأمین اجتماعی، بیش از یک آمار، شریان اصلی حیات اقتصادی این سازمان و یکی از ستون‌های اصلی بازار کار ایران است. این رابطه یک همزیستی متقابل و هوشمندانه است؛ کارگاه‌ها با پرداخت حق بیمه، موتور مالی سازمان را به حرکت درمی‌آورند و در مقابل، سازمان با ارائه خدمات حمایتی، درمانی و بازتوانی، پایداری نیروی کار و امنیت شغلی را تضمین می‌کند. از منظر اقتصاد کلان، سرمایه‌گذاری در بازتوانی کارگران آسیب‌دیده یک استراتژی کاملاً سودآور است. این اقدام از خروج نیروی کار متخصص از چرخه اقتصاد جلوگیری کرده و با کاهش پرداخت مستمری‌های دائم ازکارافتادگی، بار مالی بلندمدت صندوق را به شدت کاهش می‌دهد. در واقع، این کارگاه‌ها نه تنها به تولید کالا و خدمات، بلکه به «تولید مجدد» نیروی کار ماهر و حفظ پایداری بزرگترین صندوق بازنشستگی کشور کمک می‌کنند.