وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با آغاز فرآیند صدور پروانه برای «اپراتور هوش مصنوعی»، رسماً توسعه این حوزه را کلید زد. این اپراتورها پس از دریافت موافقت اصولی، می‌توانند داده‌ها را پردازش کرده و خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی ارائه دهند و سالانه ظرفیت پردازشی خود را تا 50 درصد افزایش دهند. این راهبرد بر رشد شرکت‌های بزرگ به عنوان راهبران اکوسیستم تمرکز دارد تا از ظرفیت استارتاپ‌ها در زنجیره ارزش خود استفاده کنند. وزارت ارتباطات از تشکیل کنسرسیوم‌های مالی بخش خصوصی برای توسعه زیرساخت‌ها حمایت می‌کند.
آغاز رسمی صدور پروانه برای اپراتورهای هوش مصنوعی
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فرآیند رسمی صدور پروانه برای «اپراتور هوش مصنوعی» در ایران را آغاز کرد. احسان چیت‌ساز، معاون سیاستگذاری و برنامه‌ریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال، این خبر را اعلام نمود. او تأکید کرد که مدل رگولاتوری اپراتور هوش مصنوعی در کمیسیون تنظیم مقررات نهایی و تصویب شده است. بر این اساس، شرکت‌های متقاضی می‌توانند پس از دریافت موافقت اصولی، پروانه رسمی فعالیت در این حوزه استراتژیک را کسب کنند.
اختیارات و تکالیف اپراتورهای هوش مصنوعی
شرکت‌هایی که موفق به دریافت پروانه اپراتور هوش مصنوعی شوند، اختیارات مشخصی برای توسعه فعالیت‌های خود خواهند داشت. این اپراتورها قادر خواهند بود داده‌های گوناگون را پردازش کرده و بر پایه آن، خدمات متنوع مبتنی بر هوش مصنوعی را به بازار عرضه کنند. یکی از امتیازات مهم این پروانه، امکان افزایش سالانه ظرفیت پردازشی تا 50 درصد است. این بند به اپراتورها اجازه می‌دهد تا زیرساخت‌های خود را متناسب با رشد تقاضا و پیشرفت فناوری توسعه دهند.
راهبرد کلان: تمرکز بر شرکت‌های بزرگ برای راهبری اکوسیستم
معاون فاوا هدف اصلی از صدور این پروانه را رشد و توسعه هوش مصنوعی از طریق شرکت‌های بزرگ و توانمند اعلام کرد. راهبرد وزارت ارتباطات بر این اصل استوار است که این شرکت‌های بزرگ، با بهره‌گیری از ظرفیت نوآورانه استارتاپ‌ها، زنجیره ارزش خود را تقویت کنند. چیت‌ساز توضیح داد که استارتاپ‌های کوچک به تنهایی توانایی ایجاد اشتغال پایدار یا تحقق توسعه‌های بزرگ مقیاس را ندارند. بنابراین، استراتژی بر هدایت اکوسیستم هوش مصنوعی حول محور این ساختارهای بزرگ و قدرتمند متمرکز شده است.
نقش بخش خصوصی و تشکیل کنسرسیوم‌های مالی
احسان چیت‌ساز بر اهمیت حیاتی مشارکت بخش خصوصی در توسعه اکوسیستم هوش مصنوعی کشور تأکید کرد. او اعلام نمود که وزارت ارتباطات از شکل‌گیری کنسرسیوم‌های مالی برای تأمین سرمایه و توسعه زیرساخت‌های این حوزه به طور کامل حمایت می‌کند. به گفته وی، مدل اپراتور هوش مصنوعی اکنون ابلاغ شده است. در حال حاضر، فرآیند تشکیل این کنسرسیوم‌ها برای ساخت و استقرار سیستم‌های پردازشی در کشور در جریان است. این پروژه از دی ماه سال 1403 در دستور کار وزارتخانه قرار داشته و هدف آن بهره‌گیری حداکثری از سرمایه و خلاقیت بخش خصوصی است.
***
تصمیم وزارت ارتباطات برای صدور پروانه «اپراتور هوش مصنوعی» یک اقدام راهبردی برای ساختارمند کردن توسعه این فناوری در ایران است. این مدل، سرمایه‌گذاری را به سمت ایجاد زیرساخت‌های پردازشی کلان هدایت می‌کند که پیش‌نیاز اصلی برای رقابت در اقتصاد دیجیتال جهانی است. تمرکز بر شرکت‌های بزرگ به عنوان محور اکوسیستم، می‌تواند ضمن تسریع پروژه‌های ملی، از پراکندگی منابع جلوگیری کند. موفقیت این طرح به توانایی اپراتورها در ایجاد هم‌افزایی واقعی با استارتاپ‌های خلاق و جلوگیری از انحصار بستگی دارد. این سیاست، با هدف ایجاد قهرمانان ملی در حوزه هوش مصنوعی، می‌تواند مسیر ایران برای تبدیل شدن به یک بازیگر جدی در اقتصاد داده‌محور منطقه را هموار سازد.