به مناسبت روز ملی صادرات، نقش شرکت فولاد خوزستان به عنوان نماد تاب‌آوری در اقتصاد غیرنفتی ایران برجسته شده است. این شرکت با وجود بحران‌های انرژی و نوسانات ارزی، با رشد 67 درصدی صادرات در شش ماهه نخست 1404، جایگاه خود را در صدر صادرکنندگان فولاد حفظ کرده است. مدیریت استراتژیک این شرکت در تأمین انرژی اختصاصی و کنترل زنجیره تأمین، به عنوان کلید موفقیت آن معرفی شده است. با این حال، چالش‌هایی مانند سیاست‌های ارزی، عوارض ناگهانی و رقابت بین‌المللی همچنان مانع بزرگی بر سر راه این صنعت است.
فولاد خوزستان؛ نماد تاب‌آوری در روز ملی صادرات
در آستانه 29 مهر، روز ملی صادرات، بازخوانی نقش بنگاه‌های کلیدی در اقتصاد ایران اهمیت ویژه‌ای دارد. فولاد خوزستان نه فقط یک واحد صنعتی، بلکه نمادی از مدیریت استراتژیک و تاب‌آوری در سخت‌ترین شرایط اقتصادی است. این شرکت با وجود بحران انرژی، نوسانات ارزی و فشارهای سیاستی، همچنان در قله صادرات فولاد ایران قرار دارد. نقش این مجموعه در تراز تجاری غیرنفتی کشور کاملاً تعیین‌کننده و حیاتی است.
رشد 67 درصدی صادرات از دل محدودیت‌های انرژی
در حالی که محدودیت‌های شدید برق و گاز بسیاری از واحدهای فولادی کشور را زمین‌گیر کرده است، فولاد خوزستان با رویکردی هوشمندانه به مسیر خود ادامه می‌دهد. این شرکت با تأمین انرژی از منابع داخلی مانند نیروگاه اختصاصی و سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی، روند صادراتی خود را حفظ کرده است. آمار صادرات 472 هزار و 462 تنی در شش‌ماهه نخست سال 1404، رشدی معادل 67 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان می‌دهد. مجموع صادرات این شرکت بین سال‌های 1400 تا 1403 از 5 میلیون و 789 هزار تن فراتر رفته است.
ایران در جمع 10 تولیدکننده برتر فولاد جهان
صنعت فولاد ایران با دهه‌ها تلاش فنی و سرمایه‌گذاری، جایگاهی در میان 10 کشور برتر تولیدکننده فولاد جهان کسب کرده است. فاصله تولید ایران با کشور هفتم این رده‌بندی (آلمان) تنها حدود 3 میلیون تن است. اما حفظ این جایگاه ارزشمند نیازمند تلاش مستمر در برابر رقابت شدید قیمتی و فناوری است. صادرات به عنوان پیام‌رسان توانمندی صنعتی ایران، ستون اصلی برای حفظ و ارتقای این رتبه جهانی محسوب می‌شود.
تاب‌آوری از زنجیره تأمین آغاز می‌شود
امین ابراهیمی، مدیرعامل فولاد خوزستان، معتقد است: «تاب‌آوری واقعی، از زنجیره تأمین آغاز می‌شود، نه از خط تولید». این دیدگاه استراتژیک نشان می‌دهد که کنترل بر تأمین مواد اولیه، انرژی و لجستیک، شرکت را در برابر بحران‌های بیرونی مقاوم می‌سازد. فولاد خوزستان با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بالادستی مانند معدن‌داری و گندله‌سازی، وابستگی خود به تأمین‌کنندگان خارجی را به شکل چشمگیری کاهش داده است.
چالش‌های جدی پیش روی صنعت فولاد
با وجود موفقیت‌ها، موانع جدی همچنان پابرجاست. قیمت بالای انرژی و عدم اطمینان در تأمین برق و گاز، هزینه‌ها را افزایش می‌دهد. اختلاف نرخ ارز رسمی (70 هزار تومان) با ارز آزاد (110 هزار تومان) توان رقابتی صادرکنندگان را کاهش می‌دهد. همچنین عوارض غیرمنتظره، مقررات خلق‌الساعه و ساختار صادرات واسطه‌محور، که 65 درصد صادرات فولاد توسط واحدهای غیرتولیدی انجام می‌شود، ثبات بازار را تهدید می‌کند. افزایش هزینه حمل‌ونقل از 1 درصد به بیش از 9 درصد قیمت تمام‌شده نیز یک چالش دیگر است.
***
تجربه فولاد خوزستان نشان می‌دهد که صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا، راه اصلی خروج از وابستگی به نفت است. این شرکت با صادرات 2 میلیون تن شمش به ارزش 1.3 میلیارد دلار در سال 1400 (معادل 3 درصد تولید ناخالص داخلی)، ظرفیت عظیم این صنعت را به نمایش گذاشت. برای حفظ جایگاه جهانی ایران و تقویت ستون‌های اقتصاد غیرنفتی، دولت باید نقش تسهیل‌گر را ایفا کند. ثبات در قوانین ارزی، حذف مقررات ناگهانی، سیاست انرژی پایدار برای صنایع و تشویق صادرات مستقیم توسط تولیدکنندگان، اقداماتی ضروری هستند تا صادرکنندگان واقعی بتوانند در خط مقدم اقتصاد ملی نقش‌آفرینی کنند.
